ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΣΥΝΕΧΕΙΑ

«Eπικειμένης γενικής στασιαστικής κινήσεως των κομμουνιστών της οποίας σοβαρά εκδήλωσις μετά ταραχών είχε οργανωθεί και προκηρυχθεί διά σήμερον, Κυβέρνησις τη εγκρίσει της A.M. του Βασιλέως, όπως προλάβη την αιματοχυσίαν και επιβάλη το κράτος του Νόμου, εκήρυξε χθες την εσπέραν τον Στρατιωτικόν Νόμον και διέλυσε την βουλήν . Εκλογαί ανεβλήθησαν επ' αόριστον. Επικρατεί απόλυτος ησυχία. Κυβέρνησις τελείως Κυρία της καταστάσεως. Κοινή γνώμη επικροτεί γενικώς μέτρα κυβερνήσεως».

Με την οδηγία αυτή, η οποία διαβιβάστηκε «προς απάσας τας πρεσβείας και προξενεία» της χώρας στο εξωτερικό, ανακοινώθηκε την επομένη της 4^ης Αυγούστου το πραξικόπημα το οποίο υποκινήθηκε κι επιβλήθηκε από τον Ιωάννη Μεταξά. Σημειολογικά και μόνο, στο συγκεκριμένο κείμενο επισημαίνονται: η αναγραφή με μικρό εισαγωγικό γράμμα της λέξεως βουλή και με κεφαλαία των λέξεων "Στρατιωτικός Νόμος" και ο προσδιορισμός της κυβερνήσεως ως... "Κυρίας" (δηλαδή, του ελέγχου των πραγμάτων). Στις εκλογές της 26^ης Ιανουαρίου του 1936 οι Βενιζελικοί και οι Αντι-Βενιζελικοί ισοψηφήσαν, με αποτέλεσμα ο Γεώργιος Β' να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην διαμόρφωση του πολιτικού σκηνικού. Στις 9 Μαρτίου ο βασιλιάς διόρισε υπουργό στρατιωτικών τον Ιωάννη Μεταξά. Η αρχή για τη δικτατορία της 4^ης Αυγούστου είχε αρχίσει ήδη. Κανένα κόμμα, εκτός από το Κ.Κ.Ε., δεν αποδοκίμασε τον συγκεκριμένο διορισμό. Στις 14 Μαρτίου ορκίστηκε η κυβέρνηση Δεμερτζή, με αντιπρόεδρο και υπουργό στρατιωτικών τον Ιωάννη Μεταξά. Έναν μήνα μετά πέθανε αιφνιδίως από ανακοπή καρδιάς ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Δεμερτζής. Το συμβάν έδωσε την ευκαιρία στον Μεταξά να αναρριχηθεί στην εξουσία. Έτσι, στις 13 Απριλίου ο Γεώργιος Β΄ διόρισε τον ίδιο πρωθυπουργό, αφού έλαβε ψήφο εμπιστοσύνης από τη Βουλή. Και τα δύο κόμματα, Λαϊκό και Φιλελεύθερο (Βασιλικοί και Βενιζελικοί), κυριολεκτικώς τον υπερψήφισαν με 241 ψήφους υπέρ, 16 κατά και 4 αποχές.

Στις αρχές Μαΐου του 1936, ξέσπασε πανελλαδική απεργία των καπνεργατών (ζητούσαν αναπροσαρμογή των ημερομισθίων τους στις 120 - 130 δραχμές). Η κυβέρνηση Μεταξά πρότεινε "συμβιβαστική λύση" 85 - 90 δραχμές, ενώ οι εργοδότες επέμεναν στις 75 - 80 δραχμές. Το πρωί της 8^ης Μαΐου 1936, περίπου 6.000 καπνεργάτες της Θεσσαλονίκης έκαναν πορεία με κατεύθυνση το Διοικητήριο για να επιδώσουν ψήφισμα με τα αιτήματά τους. Η απεργία επεκτάθηκε και σε άλλους κλάδους εργαζομένων και, την επομένη, η χωροφυλακή χτύπησε "στο ψαχνό" με αποτέλεσμα 12 νεκρούς και δεκάδες τραυματισμένους - όλοι από την πλευρά των διαδηλωτών.

Κοντά στην Εγνατία δολοφονήθηκε ο Τάσος Τούσης

Ο Μεταξάς είδε "κομμουνιστικό δάκτυλο" πίσω από τις κινητοποιήσεις και, επικαλούμενος τον κίνδυνο εσωτερικών ταραχών και την ασταθή διεθνή κατάσταση, στις 4 Αυγούστου 1936 εγκαθίδρυσε δικτατορία με τη συγκατάθεση του Γεωργίου Β', ο οποίος διέλυσε τη Βουλή χωρίς να προκηρύξει εκλογές και ανέστειλε πολλά άρθρα του Συντάγματος.

4 Αυγούστου 1937. Ο εορτασμός της πρώτης επετείου στο Παναθηναϊκό Στάδιο.

Το πρώτο μέλημα για τον Μεταξά ήταν ο Τύπος, καθώς η δύναμη των εφημερίδων ήταν παροιμιώδης στον καιρό του: «´Η υπούργημα μού δίνεις ή εφημερίδα βγάζω». Ετσι, το απόγευμα της 4ης Αυγούστου 1936, η αστυνομία εισέβαλε στα γραφεία των εφημερίδων, ενώ ο ίδιος αυτοπαρουσιάστηκε ως συνάδελφος δημοσιογράφος, σχεδόν με τον ίδιο τρόπο που είχε παρουσιαστεί ο Goebbels τον Μάρτιο του 1933. Αποφάσισε, μάλιστα, να επικοινωνεί ο ίδιος με τους δημοσιογράφους για να διαπιστώνει την αποτελεσματική εφαρμογή των νομοθετικών μέτρων που είχαν οριστεί με τον Αναγκαστικό Νόμο 23, και συγκεκριμένα ότι: «όλα τα έντυπα θα εξεθείαζαν τη νέα κυβέρνηση». Με τον ίδιο νόμο εγκαθιδρύθηκε υφυπουργείο Τύπου και Τουρισμού, το οποίο ανέλαβε ο υφυπουργός Θεολόγος Νικολούδης κατά τον ίδιο τρόπο: «Κι εγώ είμαι δημοσιογράφος και ξέρω, όπως κι εσείς, πως ο Τύπος δεν φιμώνεται τόσο εύκολα. Ενας διευθυντής εφημερίδας, αν είναι αντίθετος και ξέρει πως έχει τον λαό μαζί του, κλείνει την εφημερίδα του». Αρχικώς καμία εφημερίδα δεν είχε κλείσει, εκτός από τον "Ριζοσπάστη" που πέρασε αυτομάτως στην παρανομία. Ο στόχος, που ήταν να καλυφθεί το κενό μιας "εθνικής εφημερίδας" από το σύνολο ενός συμπολιτευόμενου Τύπου, είχε σχεδόν αποδώσει τα μέγιστα.

Ο Μεταξάς δημιούργησε και διέδωσε την ιδεολογία του "Γ΄ Ελληνικού Πολιτισμού", στην οποία στηρίχτηκε το καθεστώς της 4^ης Αυγούστου. Οι μεταξικοί θεωρούσαν ότι είναι οι συνεχιστές του Αρχαίου (Α΄) και Βυζαντινού (Β΄) Πολιτισμού και ότι είχαν ως στόχο την φυλετική ενότητα του έθνους καθώς και τη διατήρηση των παραδόσεων. Tο ιδανικό πολίτευμα κατά τον Μεταξά δεν ήταν η Αθηναϊκή Δημοκρατία αλλά η στρατοκρατική Σπάρτη. Τα χαρακτηριστικά της 4^ης Αυγούστου ομοίαζαν με τα χαρακτηριστικά τόσο του ιταλικού Φασισμού όσο και του γερμανικού Εθνικοσοσιαλισμού, μόνο που το καθεστώς της 4^ης Αυγούστου δεν προήλθε από τον πολιτικό αγώνα ενός κινήματος ή κόμματος όπως συνέβη σε Ιταλία και Γερμανία.

Βέβαια, ο Μεταξάς (Ιθάκη 1871 – Αθήνα 1941) δεν υπήρξε ουρανοκατέβατος. Σχολή Ευελπίδων, ελληνοτουρκικός πόλεμος του 1897, σπουδές στην Πολεμική Ακαδημία του Βερολίνου, φιλία με τον διάδοχο του θρόνου Κωνσταντίνο, θητεία στο νεοσύστατο Γ.Ε.Σ., υπασπιστής και στρατιωτικός σύμβουλος του Βενιζέλου, συμμετοχή στον πρώτο και δεύτερο Βαλκανικό πόλεμο, σημαντικός ρόλος στον Εθνικό Διχασμό του 1915, οργανωμένος μασόνος, εξορία στην Κορσική (και απόδραση από εκεί), κόμμα Ελευθεροφρόνων, μια ζωή μεταξύ προσκήνιου και παρασκηνίου - αλλά, πάντα ενεργός.

Εγκαίνια παιδικής χαράς Χαροκόπου

Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά της δικτατορίας ήταν η αστυνομική τρομοκρατία, η οποία στράφηκε με ιδιαίτερη σκληρότητα τόσο κατά των κομμουνιστών, όσο και κατά των συντηρητικών πολιτικών, οι οποίοι, έχοντας επαφές με την Αυλή, επιδίωκαν την ανατροπή του Μεταξά. Σύμφωνα με έναν αναγκαστικό νόμο, που εκδόθηκε λίγες μόνο μέρες μετά την εγκαθίδρυση της δικτατορίας (αναγκαστικός νόμος 4 της 12^ης Αυγούστου 1936), δημιουργήθηκε ένα υφυπουργείο Δημοσίας Ασφάλειας στο υπουργείο Εσωτερικών. Επικεφαλής διορίστηκε ένα πρόσωπο αφοσιωμένο στην υπόθεση της 4ης Αυγούστου και ιδιαίτερα στον αρχηγό της, ο Κωνσταντίνος Μανιαδάκης, ο οποίος έμελλε να αναλάβει την ευθύνη της πολιτικής καταστολής στην διάρκεια των 58 μηνών που επρόκειτο να ακολουθήσουν (14 Αυγούστου 1936 – 2 Ιουνίου 1941). Ο Μανιαδάκης εκτός του ότι χρησιμοποίησε τις κλασικές μεθόδους των απολυταρχικών καθεστώτων (βασανιστήρια, αυθαίρετες και χωρίς δίκη κρατήσεις σε απομονωμένα κελιά, κατασκοπεία και καθημερινή παρακολούθηση), γενίκευσε τη χρήση της μεθόδου των "δηλώσεων μετανοίας": τα άτομα για τα οποία υπήρχαν υπόνοιες ότι διατηρούσαν έναν οποιονδήποτε δεσμό με το Κ.Κ.Ε. ή ότι προβαίνουν σε οποιουδήποτε είδους ενέργειες εναντίον του καθεστώτος, απειλούμενα να κλειστούν (χωρίς προηγούμενη δικαστική απόφαση) σε στρατόπεδο συγκέντρωσης, καλούνταν από τις αστυνομικές αρχές να υπογράψουν μια δήλωση, όπου διακήρυσσαν την πίστη τους στη δικτατορία, αποκήρυσσαν τον κομμουνισμό και ανέφεραν με την παραμικρή λεπτομέρεια τις δραστηριότητες, (συγκεντρώσεις, απεργίες κλπ.) στις οποίες είχαν λάβει μέρος. Σχεδόν όλες αυτές οι δηλώσεις δημοσιεύονταν στον καθημερινό τύπο και η προπαγάνδα του καθεστώτος τις εκμεταλλευόταν κατάλληλα. Κατά τα λεγόμενα του Μανιαδάκη (Μανιαδάκης Κ., "Από της αναρχίας εις την τάξιν, πώς ησφαλίσθη η γαλήνη του Έθνους, Νέον Κράτος", σελ. 507) στη διάρκεια των τριών πρώτων χρόνων της δικτατορίας πρέπει να είχαν κάνει τέτοιες δηλώσεις περίπου 50.000 άτομα συνολικά. Λαμβάνοντας υπ’ όψιν το περιορισμένο δυναμικό του Κ.Κ.Ε. τις παραμονές της εγκαθίδρυσης του "Νέου Κράτους" (15 με 16 χιλιάδες μέλη και 73.411 εκλογείς, δηλαδή το 5,76% των ψήφων στις εκλογές της 26^ης Ιανουαρίου 1936) αποδεικνύει το ζήλο τον οποίο επέδειξαν τα αρμόδια όργανα στη χωρίς διακρίσεις εφαρμογή των οδηγιών του αρχηγού τους. Ακόμα κι ο Μανιαδάκης το επέκρινε γιατί οι ομολογίες ατόμων που δεν ήταν κομμουνιστές θα οδηγούσαν την αντιπολίτευση να διαμαρτυρηθεί ότι ασκείται εξαναγκασμός στους πολίτες να διακηρύξουν την πίστη στον πρόεδρο της κυβερνήσεως (εμπιστευτική εγκύκλιος 9 / 118 / 15 της 8^ης Φεβρουαρίου 1939). Τα κόμματα απαγορεύτηκαν, οι πολιτικοί εξορίστηκαν ή τέθηκαν σε κατ' οίκον περιορισμό, τα συνδικάτα διαλύθηκαν ενώ οι βασανισμοί (το ρετσινόλαδο και ο πάγος ήταν από τις κυριότερες μεθόδους) ήταν καθημερινό φαινόμενο στα αστυνομικά τμήματα. Γενική αρχή του καθεστώτος ήταν "σακατεύετε αλλά μη σκοτώνετε", αλλά οι αφηνιασμένοι βασανιστές δεν μπορούσαν πάντα να συγκρατήσουν τον "ζήλο" τους σε ορισμένα όρια. Μεταπολεμικά, ο Μανιαδάκης εξελέγη βουλευτής Αργολιδοκορινθίας και Αθηνών το 1950 (επικεφαλής του κόμματος "Εθνική Αναγέννηση"), βουλευτής Κορινθίας (με την Ε.Ρ.Ε.) το 1958 και το 1961, βουλευτής Αθηνών (με την Ε.Ρ.Ε.) το 1964. Τι δείχνει η σταδιοδρομία του; το ποιόν του κόμματος του "εθνάρχη" και της πλειονότητας του ελληνικού λαού.

Στον εργασιακό και κοινωνικό τομέα, η Γ.Σ.Ε.Ε. διαλύθηκε και αναπληρώθηκε από την Εθνική Συνομοσπονδία με πρόεδρο τον ίδιο τον υπουργό εργασίας. Το καθεστώς της 4^ης Αυγούστου, προσπαθώντας να κατευνάσει την κοινωνική αναταραχή, προώθησε κάποια φιλολαϊκά μέτρα (καθιερώθηκε η κοινωνική ασφάλιση και ιδρύθηκε το Ι.Κ.Α., καθιερώθηκε το 8ωρο και επεβλήθη η άδεια των εργαζομένων), ενώ επένδυσε στην άμυνα, όσο αυτό του επιτρεπόταν από τις μεγάλες δυνάμεις. Επίσης, η Ελλάδα συμμετείχε στο υπό τη γερμανική αιγίδα πρόγραμμα "Χαρά και Εργασία". Τα αγροτικά προϊόντα άρχισαν να πωλούνται ακριβότερα και ελευθερώθηκαν τα χρέη πάνω στη γη. Από πλευράς επενδύσεων η περίοδος της 4^ης Αυγούστου μπορεί να θεωρηθεί ευνοϊκή, αφού την περίοδο 1936 - 1938 ιδρύθηκαν 567 εργοστάσια. Ο προϋπολογισμός έδινε βάση στη στρατιωτική οργάνωση και γι' αυτό ήταν ιδιαίτερα αυξημένος. Στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα χτίστηκαν οχυρωματικά έργα που ονομάστηκαν "γραμμή Μεταξά (παρακάμπτοντας αυτά τα έργα στις 6 Απριλίου 1941, οι Γερμανοί μπήκαν στη Θεσσαλονίκη στις 8 Απριλίου και στην Αθήνα στις 27 Απριλίου). Πολλοί έρανοι διενεργήθηκαν "για την ενίσχυση της πολεμικής αεροπορίας", αλλά τα χρήματα σπαταλήθηκαν (κρατικοδίαιτα τρωκτικά και λαμόγια υπάρχουν σε όλες τις εποχές) και το 1940 βρήκε τη χώρα γυμνή από αεροπορική κάλυψη, τις φυλακές γεμάτες αντιφρονούντες και τα ξερονήσια υπερπλήρη από εξόριστους. Από την άλλη πλευρά, το εκπαιδευτικό σύστημα υπέστη σημαντική οπισθοδρόμηση, καθώς κύριος προσανατολισμός της Μεταξικής εκπαιδευτικής πολιτικής ήταν η τόνωση της Ε.Ο.Ν. και ο εκτοπισμός των προοδευτικών εκπαιδευτικών.

Ο Ιωάννης Μεταξάς έχει καταχωρηθεί, παρά τα αισθήματα συμπάθειάς του στο πνεύμα και στην παιδεία της Γερμανίας (φοίτησε στη Στρατιωτική Ακαδημία του Βερολίνου), στους αγγλόφιλους πολιτικούς της χώρας. H υποστήριξη των Άγγλων στο καθεστώς της 4^ης Αυγούστου ήταν τόση, ώστε δεν δίστασαν, όπως προκύπτει από διπλωματικούς φακέλους του Foreign Office, να αντικαταστήσουν τον πρεσβευτή τους στην Αθήνα Sir Sidney Waterlow με τον Sir Charles Palairet, όταν ο πρώτος στα δύο κιόλας πρώτα χρόνια από την επιβολή του καθεστώτος πρόλαβε να έλθει σε σύγκρουση με τον Μεταξά. στις 20 Σεπτεμβρίου 1936, ο υπουργός Προπαγάνδας της Γερμανίας, Joseph Goebbels. Ο ναζιστής υπουργός είχε συνομιλίες με τον Μεταξά και παρακάθισε σε επίσημο δείπνο που δόθηκε προς τιμήν του στο ξενοδοχείο "Μεγάλη Βρετανία". Η κυβέρνηση Μεταξά προώθησε προς όφελος της χώρας τις σχέσεις της με το Γ' Ράιχ και σε οικονομικό επίπεδο (το μισό της ελληνικής παραγωγής, σε γεωργικά προϊόντα, απορροφήθηκε το 1938 από την αγορά της Γερμανίας). Βέβαια, αργότερα, το καθεστώς της 4^ης Αυγούστου συνεργάστηκε εκτενέστερα με τους ναζί , παραδίδοντάς τους πολιτικούς κρατούμενους οι οποίοι κατέληγαν στα στρατόπεδα συγκεντρώσεως.

- Γιατί χαίρεται ο κόσμος και χαμογελάει, πατέρα, γιατί λάμπει ο ήλιος έτσι γιατί φέγγει έτσι η μέρα;

-Γιατί σαν αυτή, παιδί μου, την ημέρα τη χρυσή που τη χαίρεσαι και συ στέρεψε το μαύρο δάκρυ κλείσανε πολλές πληγές, αψηλώσανε τα στάχυα κι ένα γύρω όλα τα βράχια εγινήκαν ανθοβούνια και χρυσοπηγές.
Μιαν ημέρα σαν ετούτη την ολόφωτη κι ωραία ξεδιπλώθηκε και πάλι η γαλάζια μας Σημαία που ’χει τ’ ουρανού το χρώμα και σκεπάζει τ’ άγιο χώμα που ελεύθερος πατάς.
Κι έτσι με χαρά κι ελπίδα για μιαν ένδοξη Πατρίδα η Σημαία κυματίζει μ’ ένα Ταν ή επί Τας!

(Ο ύμνος της 4^ης Αυγούστου)

Μεγάλη βαρύτητα έδωσε το καθεστώς της 4^ης Αυγούστου στη δημιουργία της Εθνικής Οργανώσεως Νεολαίας (Ε.Ο.Ν.). Αυτή αποτέλεσε μία μαζική οργάνωση νέων ηλικίας από 8 έως 25 ετών. Οι πρώτοι πυρήνες δημιουργήθηκαν στην Πάτρα και τους Γαργαλιάνους στο τέλος του 1937. Η 7^η Νοεμβρίου 1937 καθιερώθηκε ως η επέτειος δημιουργίας της. Στις 31 Δεκεμβρίου 1937 έγινε η ορκωμοσία των 500 πρώτων Φαλαγγιτών της Αθήνας οι οποίοι αποτέλεσαν το πρώτο επίσημα ανεγνωρισμένο τμήμα της Ε.Ο.Ν., παρ’ όλο που οργανωμένα τμήματα υπήρχαν ήδη και σε άλλα μέρη της Ελλάδος των οποίων η επίσημη εισδοχή έγινε αργότερα. Οι Νεολαίοι ονομάζονταν Σκαπανείς και Φαλαγγίτες. Ως Σκαπανείς και Σκαπάνισσες γίνονται δεκτοί νέοι και νέες 8 - 14 ετών και ως Φαλαγγίτες και Φαλαγγίτισσες νέοι και νέες ηλικίας 14 - 25 ετών. Μπορούσαν να γίνουν δεκτοί και μέχρι της ηλικίας των 35 ετών εφόσον ήσαν αποδεδειγμένα μαχητικοί φορείς των ιδεολογικών αρχών της 4^ης Αυγούστου. Όταν τα μέλη της Ε.Ο.Ν. (Φαλαγγίτες και Φαλαγγίτισσες) συμπλήρωναν το 25^ο έτος της ηλικίας των, δεν διαγράφονταν από τη δύναμή της. Σε ό,τι αφορά τους Βαθμοφόρους μπορούσαν να υπηρετούν τη Νεολαία μέχρι και το 40^ο έτος της ηλικίας των. Στο 3^ο Κεφάλαιο του Οργανισμού Εσωτερικής υπηρεσίας της Ε.Ο.Ν., αναφέρεται χαρακτηριστικά μεταξύ άλλων: «Η εις τας τάξεις της Ε.Ο.Ν. εγγραφή νέων δεν είναι υποχρεωτική ουδέ πρέπει οι ιθύνοντες Μονάδας να μετέρχωνται μέσα πιεστικά, προσπαθούντες να αναγκάσουν νέους και νέας να εγγραφούν εις την Ε.Ο.Ν. παρά την θέλησίν των. Αν αύτη ήτο η αντίληψις του Κράτους, ουδέν θα ήτο ευκολώτερον από του να προβή η Πολιτεία εις νομοθετικά μέτρα υποχρεούντα όλους τους νέους Ελληνόπαιδας να γίνουν μέλη της Ε.Ο.Ν. Τοιαύτη όμως ουδέ πόρρωθεν υπήρξεν η θέλησις αυτής. Πρέπει όθεν σαφώς υπό πάντων να νοηθή ότι ο αγών της Ε.Ο.Ν. είναι αγών συνειδήσεων και συνεπώς αγών ιδεολογικός, αγών διαφωτίσεως, αγών συνειδητοποιήσεως. Αποστολή και καθήκον είναι να γίνη προσπάθεια ώστε όλοι ανεξαιρέτως οι νέοι και αι νέαι της Ελλάδος να γίνουν μέλη της Ε.Ο.Ν. και γινόμενοι να παραμείνουν συνειδητά τοιαύτα. Το πρώτον δέον να επιτευχθεί δια της διαφωτίσεως και της πειθούς, επ’ ουδενί λόγω δε δια του εξαναγκασμού. Το δεύτερον δέον να επιτευχθή δια της συνειδητοποιήσεως των ήδη μελών. (...) Η εγγραφή ολοκλήρου της ελληνικής νεολαίας εις την Ε.Ο.Ν. αποτελεί καθήκον όλων. Πρέπει να διαφωτισθή επί των ηθικών αξιών του νέου κράτους και να μεταδοθή η πίστις προς τον αγώνα και τον αρχηγόν. Η πίστις αύτη είναι πίστις προς την Ελλάδα, πίστις μέχρι θανάτου».

Το σήμα της οργάνωσης ήταν ο διπλούς μινωικός πέλεκυς που περιβαλλόταν από δάφνη. Φυσικά τα "χρυσά παιδιά" της Ε.Ο.Ν. διάβαζαν μόνο "κατάλληλα" βιβλία και περιοδικά που θα είχαν "ευεργετική επιρροή" στην καρδιά και στο πνεύμα τους. Στον αντίποδα της καταγγελίας ότι τα παιδιά της Ε.Ο.Ν. κατασκόπευαν τους γονείς τους, η ζωή και η δράση τους απαθανατίστηκε σε 1.700 φωτογραφίες, ενώ καθιερώθηκε η ενιαία στολή για όλα τα μέλη. Υπέρογκα ποσά σπαταλήθηκαν για την αγορά των στολών και, όπως ήταν αναμενόμενο, ο κόσμος πλήρωσε μεγάλο μέρος αυτών, αλλά η σημασία της στολής άξιζε τον κόπο. Όλοι ήταν ίσοι με αυτόν τον τρόπο, όπως και στην περίπτωση των μαζικών συσσιτίων που διοργάνωνε η Λέλα Μεταξά, σύζυγος του μονάρχη.

Γενικός Αρχηγός της Ε.Ο.Ν. είχε ορισθεί (παρ’ όλες τις αρχικές αντιδράσεις) ο διάδοχος Παύλος και η σύζυγός του Φρειδερίκη. Γενικός Επιθεωρητής ήταν ο αρχηγός της 4^ης Αυγούστου, Ιωάννης Μεταξάς. Επί Μεταξά καθιερώθηκαν οι μεγαλεπήβολες (φασιστικού τύπου) φανφαρόνικες παρελάσεις, οι οποίες αποτελούν ακόμη αντικείμενο διαμάχης…

Ο Μεταξάς ανάμεσα σε στελέχη της Ε.Ο.Ν.

Υ.Γ. Πολύς λόγος έγινε (και γίνεται) περί ιστορικής συνέχειας. Το έντιμο και δίκαιο είναι να ζυγίζουμε και να υπολογίζουμε τα πάντα, ακόμη και σελίδες που θεωρούνται μελανές και όχι τιμητικές...



Πηγές:

Νίκος Αλιβιζάτος, "Οι πολιτικοί θεσμοί σε κρίση 1922 - 1974, Όψεις της ελληνικής εμπειρίας".

Σπύρος Λιναρδάτος, "Η 4^η Αυγούστου

Γιάννης Μανούσακας, "Το χρονικό ενός αγώνα, Ακροναυπλία 1939 – 1943"

Αντώνης Φλουντζής, "Ακροναυπλία και Ακροναυπλιώτες, 1937 – 1943"

Μαρίνα Πετράκη, “Ο μύθος του Μεταξά. Δικτατορία και προπαγάνδα στην Ελλάδα”. Εκδόσεις “Ωκεανίδα” 2006.