ΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΙ ΧΑΡΑ...

Ο ασφαλιστικός νόμος 1846/1951 (Αναγκαστικός Νόμος «Περί Κοινωνικών Ασφαλίσεων», Φ.Ε.Κ. Α΄ 179/14-21.6.1951) καθιέρωσε την πρόωρη (κατά 5 έτη) πλήρη συνταξιοδότηση των ανδρών (στην ηλικία των 60 ετών) και των γυναικών (στην ηλικία των 55 ετών) που εργάζονταν σε επαγγέλματα χαρακτηρισμένα ως "ιδιαζόντως βαρέα και ανθυγιεινά" (Β.Α.Ε.). Το σκεπτικό ήταν ότι «(…) η εφ’ ορισμένον διάστημα απασχόλησις εις επαγγέλματα "ιδιαζόντως βαρέα και ανθυγιεινά" επιφέρει πρόωρον φθοράν του οργανισμού και αδυναμία περαιτέρω απασχολήσεως από χρονικού σημείου προ του φυσιολογικού γήρατος (…)». Οι εργαζόμενοι στα Β.Α.Ε. επωμίστηκαν το μεγαλύτερο βάρος της πρόσθετης εισφοράς (3,6% επί των αποδοχών υπέρ Ι.Κ.Α. και 2% υπέρ των επικουρικών ταμείων, συνολικά 5,6%, εκ των οποίων 3,45% βαρύνουν τους ασφαλισμένους και 2,15% την εργοδοσία), με αποτέλεσμα ο κλάδος των Β.Α.Ε. να είναι διαχρονικά πλεονασματικός, χωρίς καμία επιβάρυνση του Ι.Κ.Α. από τις πρόωρες συνταξιοδοτήσεις. Όλα αυτά συνέβαλαν στην απαλλαγή του κεφαλαίου από κάθε αστική ευθύνη (π.χ. αποζημίωση, καταβολή εξόδων νοσηλείας, κ.ά.) για τα εργατικά "ατυχήματα" που συνέβαιναν στους χώρους εργασίας, δεδομένου ότι τέτοια ζητήματα περνούσαν στην αρμοδιότητα των ασφαλιστικών φορέων. Επίσης, οι εργοδότες θεώρησαν πως το καθεστώς των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων τους επέτρεπε να μη βελτιώσουν τις συνθήκες υγιεινής και ασφάλειας στους εργασιακούς χώρους, αποφεύγοντας και τις σχετικές δαπάνες. Το 1975 συγκροτήθηκε το πρώτο "Συμβούλιο Κρίσης Βαρέων και Ανθυγιεινών Επαγγελμάτων". Εν έτει 1984, (επί "σοσιαλισμού") δημιουργήθηκε το δεύτερο ομώνυμο Συμβούλιο, με αρμοδιότητες αποχαρακτηρισμού επαγγελμάτων που είχαν ενταχθεί στην κατηγορία των Β.Α.Ε. και του ανατέθηκε το έργο της γνωμοδότησης υπέρ προσφυγών των εργοδοτών κατά αποφάσεων του πρώτου Συμβουλίου. Το 2002 (επί "εκσυγχρονισμού") εμφανίσθηκε νέα επιτροπή, η οποία χαρακτήρισε "υπερμεγέθη" τον αριθμό των εργαζομένων (τους υπολόγισε σε 700.000) που υπάγονταν στα Β.Α.Ε. Μ’ αυτά και μ’ αυτά, ο κλήρος έπεσε στην "επιτροπή Μπεχράκη" (επί "μεταρρύθμισης", πλέον) να μιλήσει για "στρεβλώσεις" του θεσμού των Β.Α.Ε., καθώς «(…) χιλιάδες εργαζόμενοι συνταξιοδοτούνται δικαίως ή αδίκως σε παραγωγική ηλικία με οτιδήποτε αυτό συνεπάγεται στην οικονομία του τόπου, ιδιαίτερα δε στην ανάπτυξη μαύρης εργασίας και ανεργίας και εισφοροδιαφυγής (…)». Όσο για την ανεπάρκεια των συνθηκών υγιεινής και ασφάλειας στους χώρους εργασίας, οι "φωστήρες" της επιτροπής αποφαίνονται πως «(…) είναι πιθανό κάποιες επιχειρήσεις να αποφεύγουν την εφαρμογή των θεσμοθετημένων όρων υγιεινής και ασφάλειας της εργασίας, δεδομένου ότι και μετά τη λήψη σχετικών μέτρων δεν προβλέπεται η απαλλαγή τους από το πρόσθετο βαρύ ένσημο – εφόσον δεν υφίσταται διαδικασία εξαίρεσης από τα Β.Α.Ε. (…) ». Με απλά λόγια (και όχι με τις παραπλανητικές ελληνικούρες των λιμοκοντόρων), η τήρηση κάποιων (στοιχειωδών, έστω) κανόνων υγιεινής και ασφάλειας δεν είναι αυτονόητη υποχρέωση των εργοδοτών, αλλά ευγενική παραχώρηση – άρα, έχετε να επιλέξετε ανάμεσα σε καθεστώς Β.Α.Ε. και ανθρώπινες συνθήκες εργασίας. Τα ίδια τα μέλη της επιτροπής ομολογούν ότι δε διαθέτουν καμία επιδημιολογική μελέτη, ότι δεν ασχολήθηκαν με την καταγραφή επαγγελματικής νοσηρότητας και ότι δεν έγινε καμία επιτόπια έρευνα για κάποιο επάγγελμα. Επίσης, την πρόταση της Ελληνικής Εταιρίας Ιατρικής της Εργασίας και Περιβάλλοντος, να συμμετάσχει και μέλος της στην Επιτροπή την είχε απορρίψει η κυβέρνηση. Πώς αποφάσισαν; Με τη μέθοδο του δέντρου και τη μέθοδο του ψηλού-κοντού. Στη σελίδα 25 της Έκθεσης (η οποία χαρακτηρίζεται εμπιστευτική – γιατί άραγε;) αναφέρεται πως «(...) η κατανομή σε κατηγορίες γίνεται με βάση την κωδωνοειδή καμπύλη του Gauss για τα δάση. Κάποια δέντρα είναι ψηλά, κάποια χαμηλά και ανάμεσα στα άκρα υπάρχουν διαβαθμίσεις (...)». Αυτό σημαίνει "επιστημονική προσέγγιση"! Κι επειδή αυτό δεν τους αρκεί, προσθέτουν ακόμη έναν "ισχυρό επιστημονικό λόγο" (έτσι ακριβώς το χαρακτηρίζουν): «(...) Εάν, δηλαδή, κληθεί κάποιος να ξεχωρίσει από ένα πλήθος τους κοντούς από τους ψηλούς ανθρώπους, χωρίς όμως να διαθέτει ένα μέτρο για να μετρήσει το ύψος του καθενός, το μόνο που μπορεί να εφαρμόσει είναι η σχετική μεταξύ τους συγκριτική κατάταξη. Αυτό ακριβώς έκανε και η επιτροπή στην παρούσα κρίση: κατέταξε τις παραμένουσες στα Β.Α.Ε. ομάδες αρχίζοντας από την κλίμακα 1 (ελαφρότερη) μέχρι την κλίμακα 4 (βαρύτερη)»!!!! Βέβαια, ο καπιταλισμός έχει εξελιχθεί και με τη βοήθεια της τεχνολογίας. Η σκληρή χειρωνακτική εργασία έχει περιοριστεί, όχι όμως και η εκμετάλλευση της μισθωτής εργασίας – σίγουρος τρόπος για την απόσπαση υπεραξίας. Παράλληλα, έχουν εμφανιστεί νέες εργασιακές παθήσεις (μυοσκελετικές διαταραχές, νευροψυχιατρικά συμπτώματα, κ.ά.). Το πόρισμα της επιτροπής (η οποία, αυτάρεσκα, αυτοαποκαλείται "Επιστημονική Επιτροπή για την Αναμόρφωση του Πίνακα των Βαρέων και Ανθυγιεινών Επαγγελμάτων") προτείνει να εξαιρεθούν από τα Β.Α.Ε. 102 ειδικότητες , αλλαγές που αφορούν τους ασφαλισμένους που θα ξεκινήσουν να εργάζονται μετά την αναθεώρηση. Για τα επαγγέλματα που θα εξαιρεθούν, προβλέπεται αύξηση των ορίων ηλικίας (5 – 7 έτη), καθώς και μείωση μισθών και συντάξεων – αφού, με την εξαίρεση από τα Β.Α.Ε., γίνεται δεκτό πως ο εργαζόμενος δεν υφίσταται πρόωρη φθορά του οργανισμού του. Κάποιες από τις ειδικότητες που προτείνονται προς εξαίρεση είναι: οι εργαζόμενοι στη φρύξη, κονιοποίηση και συσκευασία του ξηρού ασβέστη, οι εργάτες συσκευασίας απορρυπαντικών, οι εργαζόμενοι στην παραγωγή φαρμάκων και καλλυντικών, οι εργαζόμενοι σε τριβεία στις βιοτεχνίες χρωμάτων, οι εργαζόμενοι στις αποθήκες χημικών βιομηχανιών, οι εργάτες απασχολούμενοι σε φορτοεκφορτώσεις ξυλείας και σιδήρου, οι εργαζόμενοι σε βιομηχανίες εκρηκτικών υλών, οι εργαζόμενοι σε εταιρείες εμφιάλωσης υγραερίων, οι εργάτες παραγωγής διοξειδίου του άνθρακα, οι ηλεκτροτεχνίτες, κ.ά. Πρόκειται για επαγγέλματα, των οποίων την ύπαρξη και το περιεχόμενο ούτε μπορούν να φανταστούν οι κουστουμαρισμένοι γραφειοκράτες "επιστημονικοί σύμβουλοι" της κυβέρνησης και του Σ.Ε.Β. Κι όμως, οι παχυλά αμειβόμενοι και παρασιτικώς θεωρητικολογούντες αποφασίζουν για τη ζωή όσων (σε καθεστώς πλήρους ανασφάλειας) πασχίζουν απλώς για τα προς το ζην. Φαίνεται, όμως, πως τα επαγγέλματα που αξίζουν αδρής αποζημίωσης και βαρβάτων επιδομάτων είναι του βουλευτή και του δικαστικού, του διευθυντή (γενικώς) και του κρατικοδίαιτου γραφειοκράτη (γενικότερα). Έτσι, με τη νέα λίστα (που θα φέρει, πλέον, τον τίτλο Β.Ε. – δηλαδή, κανένα επάγγελμα δε θεωρείται ανθυγιεινό) η κυβέρνηση κάνει ένα ακόμη δώρο στους επιχειρηματίες που απασχολούν προσωπικό, επιτρέποντάς τους να εξασφαλίσουν ακόμη φθηνότερη εργατική δύναμη. Οι δε παλαιότεροι εργαζόμενοι θα ζουν με τον φόβο της απόλυσης και την αντικατάστασή τους από νέους και χαμηλότερου κόστους. Και αν οι παλαιότεροι επαναπαυτούν λόγω της θολής κυβερνητικής υπόσχεσης ότι η νέα λίστα θα ισχύσει μόνο για τους νεοπροσληφθέντες (σκεπτόμενοι «από πίτα που δεν τρώω τι με νοιάζει κι αν καεί»), ας μη βασίζονται στην καλή διάθεση της εργοδοσίας διότι ανά πάσα στιγμή μπορεί να βρεθούν άνεργοι ή να επεκταθεί το μέτρο και σε αυτούς (ο κάθε εργοδότης μπορεί να επικαλεστεί την "ισότητα των πολιτών έναντι του νόμου" και να απαιτήσει καθολική εφαρμογή της νέας λίστας Β.Ε., καταργώντας έτσι τα "προνόμια" των παλαιότερων). Οι "μεταρρυθμιστές", στην προσπάθειά τους για όσο το δυνατόν μεγαλύτερη "αποψίλωση" της λίστας, μιλούν για «(...) καταχρηστική μεταχείριση του θεσμού που υπήρξε προϊόν πιέσεων των ίδιων των ενδιαφερομένων (…)». Σύμφωνα με τον νέο ορισμό, «(…) βαρέα επαγγέλματα είναι οι εργασίες εκείνες οι οποίες από τη φύση τους ή λόγω των συνθηκών και του τρόπου που παρέχονται απαιτούν μια εντελώς ασυνήθη ή εξαιρετική επίταση των σωματικών δυνάμεων ή μια εντελώς ασυνήθη ή εξαιρετική επίταση της προσοχής και των ψυχικών δυνάμεων του ανθρώπου, με συνέπεια να προκαλούν επιτάχυνση της γήρανσης (…)». Και τώρα, κύριοι "επιστήμονες", κλείστε το κλιματιστικό διότι είναι λίαν ανθυγιεινό...

Υ.Γ. Τη Δευτέρα 22 Σεπτεμβρίου 2008, ο 47χρονος διευθυντής της ιταλικής εταιρείας "Graziano Trasmissioni India" στην πόλη Νόιντα της Ινδίας (κοντά στην πρωτεύουσα Νέο Δελχί), πλήρωσε με τη ζωή του την απόφαση της επιχείρησης να απολύσει εκατοντάδες εργαζόμενους. Ο Λαλίτ Κισόρε Τσουνταρί πέθανε μετά από ξυλοδαρμό και λιντσάρισμα που υπέστη μέσα στο γραφείο του από εργαζόμενους που είχαν απολυθεί. Η διεύθυνση της εταιρείας (στο εργοστάσιο της οποίας κατασκευάζονται μηχανικά εξαρτήματα) είχε εμπλακεί σε μακρά εργασιακή διαφωνία με τους εργαζόμενους, με αποτέλεσμα την απόλυση εκατοντάδων από αυτούς...

"Διαδραστική εγκατάσταση" του Βασίλη Χατζόπουλου. Εκτέθηκε στα πλαίσια του 8ου Φεστιβάλ Εικαστικών Τεχνών ("Πεδίο Δράσης 2008), στο πρώην στρατόπεδο Κόδρα, στην Καλαμαριά Θεσσαλονίκης.