Ο ΧΟΡΟΣ ΤΩΝ ΕΚΤΡΩΜΑΤΩΝ

ΓΙΑ ΤΟ ΝΕΟ ΕΙΔΩΛΟ

(...) Κράτος λέγεται το πιο παγερό απ’όλα τα παγερά τέρατα. Κ’ επίσης παγερά ψεύδεται˙ και τα ψέματα αυτά έρπουν από το στόμα του: «Εγώ, το κράτος, είμαι ο λαός». (...) Κράτος ονομάζω αυτό, όπου όλοι πίνουνε δηλητήριο, καλοί και κακοί. Κράτος, όπου όλοι χάνουνε τον εαυτό τους, καλοί και κακοί. Κράτος όπου η αργή αυτοκτονία όλων ονομάζεται "Ζωή". (...) Μα δείτε, αλήθεια, αυτούς τους περιττούς! Αποχτούν πλούτη κι όλο και γίνονται φτωχότεροι. Θέλουν δύναμη και, κυρίως, τον μοχλό της δύναμης, πολύ χρήμα, αυτοί οι ανίκανοι. (...) Όλοι τους θέλουνε θρόνο: αυτό ‘ναι η τρέλα τους – σα να καθότανε η ευτυχία στον θρόνο! Η λάσπη κάθεται συχνά στον θρόνο – και συχνά επίσης και ο θρόνος κάθεται πάνω στη λάσπη. (...) Αλήθεια, όποιος λίγα κατέχει, από λίγα κατέχεται: ευλογημένη να ‘ναι η μικρή φτώχεια! Εκεί που τελειώνει το κράτος αρχίζει μόνο ο άνθρωπος που δεν είναι περιττός˙ εκεί αρχίζει το τραγούδι του απαραίτητου, η μοναδική και αναντικατάστατη μελωδία. (...)

Friedrich Nietzsche, «Έτσι μίλησε ο Ζαρατούστρα»

Μετάφραση: Άρης Δικταίος

Ο Παναγιώτης Βασιλέλλης γεννήθηκε το 1998 στη Γέρα της Λέσβου. Λίγο μετά, διαπιστώθηκε ότι έπασχε από νευροβλάστωμα - μια σπάνια μορφή καρκίνου. Τοπικός τηλεοπτικός σταθμός άνοιξε λογαριασμό στο κεντρικό κατάστημα της Εθνικής Τράπεζας Μυτιλήνης υπέρ της φτωχής οικογένειας (ο πατέρας Στρατής οικοδόμος, η μητέρα Γεωργία νοικοκυρά) και, χάρη στην ευαισθητοποίηση πολλών ανθρώπων, συγκεντρώθηκαν περίπου 120 εκατομμύρια δραχμές. Το δίμηνο Μάιος-Ιούνιος του 2000, το παιδί υποβλήθηκε σε ισχυρές χημειοθεραπείες στη μονάδα μεταμόσχευσης μυελού των οστών του νοσοκομείο Παίδων "Αγία Σοφία", ενώ στη συνέχεια υποβλήθηκε και σε "αυτόλογη μεταμόσχευση μυελού των οστών". Η μεταμόσχευση μυελού των οστών απέτυχε και, τον Οκτώβριο του 2000, η οικογένεια Βασιλέλλη ζήτησε από την Εθνική Τράπεζα να της εκταμιευτεί ποσό 12 εκατομμυρίων δραχμών ώστε το παιδί να μεταβεί σε ειδικό νοσοκομείο της Αγγλίας, για να αντιμετωπιστούν οι καρκινικές μεταστάσεις που είχαν προκύψει. Το ποσό δόθηκε από την Εθνική Τράπεζα αλλά, εν τω μεταξύ, το αγγλικό νοσοκομείο είχε δηλώσει εγγράφως ότι δεν μπορούσε να προσφέρει καμία επιπλέον υπηρεσία από όσες είχαν ήδη προσφερθεί στο παιδί στην Ελλάδα και ότι η μετακίνησή του κρινόταν άσκοπη. Στις αρχές Ιανουαρίου 2001, το νοσοκομείο "Memorial" στη Florida των Η.Π.Α. ενημέρωσε την οικογένεια Βασιλέλλη ότι μπορούσε να νοσηλεύσει το παιδί εφαρμόζοντας μια νέα μέθοδο αντιμετώπισης, μόνο που θα έπρεπε να κατατεθεί εκ των προτέρων σε αμερικανική τράπεζα το ποσό των 90.000 δολαρίων – περίπου 33 εκατομμύρια δραχμές. Όμως, η διεύθυνση του υποκαταστήματος της τράπεζας στη Μυτιλήνη, επικαλούμενη τον νόμο 5101 του 1931, υποστήριξε ότι για τη συγκέντρωση των χρημάτων έπρεπε να είχε συσταθεί προηγουμένως ερανική επιτροπή, με μέλη διορισμένα από το υπουργείο Υγείας (προφανώς, οι μεγαλοκαρχαρίες τοκογλύφοι ανησύχησαν ότι σιγά-σιγά θα εκταμιευόταν όλο το ποσό και δε θα μπορούσαν να το διαχειρίζονται όπως αυτοί ήθελαν). Από την άλλη, οι αρμόδιοι του υπουργείου αρνούνταν να δεχθούν την εκ των υστέρων σύσταση σχετικής επιτροπής. Έτσι, τα χρήματα παρέμεναν δεσμευμένα και το παιδί αργοπέθαινε. Στις αρχές του 2001, το πρόβλημα του Παναγιώτη Βασιλέλλη είχε ήδη προβληθεί εκτενώς στον Τύπο, με αποτέλεσμα να "ευαισθητοποιηθεί" και ο πρωθυπουργός Σημίτης, ο οποίος ζήτησε να βρεθεί λύση. Τελικά, με τροπολογία σε νομοσχέδιο του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας το θέμα λύθηκε νομικά. Από την Παρασκευή 2 Μαρτίου 2001 η οικογένεια Βασιλέλλη μπορούσε να εισπράξει τα πρώτα 35 εκατομμύρια δραχμές. Όμως, ήταν αργά. Το βράδυ της Kυριακής 4 Μαρτίου 2001, το παιδί παρουσίασε υποθερμία και μεταφέρθηκε εσπευσμένα στο νοσοκομείο Μυτιλήνης. Μία ώρα αργότερα, στις 23:30, ο μικρός Παναγιώτης εξέπνευσε.

Σχεδόν αμέσως, ξεκίνησε το σύνηθες "πινγκ πονγκ" της απόδοσης (και απόσεισης) ευθυνών. Το υπουργείο Υγείας σε ανακοίνωσή του τόνισε ότι είχε προβεί σε ενέργειες για να ρυθμισθεί το ζήτημα. Ανέφερε, μάλιστα, ότι με παρέμβασή του προς την τράπεζα διετέθησαν (τον Νοέμβριο του 2000) 12 εκατομμύρια δραχμές στην οικογένεια για τη μετάβαση στις Η.Π.Α. Από την πλευρά της, η Εθνική Τράπεζα σε ανακοίνωσή της ανέφερε ότι διέθεσε εξ ιδίων διαθεσίμων τα 12 εκατομμύρια δραχμές (όμως, όπως προέκυψε από τις εγγραφές του λογαριασμού, τα χρήματα διατέθηκαν στην οικογένεια Βασιλέλλη, όχι "εξ ιδίων πόρων", αλλά από τον συγκεκριμένο λογαριασμό απ' όπου είχαν αφαιρεθεί εκείνη την ημέρα). Η τράπεζα επέρριψε ουσιαστικά την ευθύνη στο υπουργείο Υγείας, από το οποίο είχε ζητήσει ταχεία προώθηση της διαδικασίας τροποποίησης του νόμου 5101/1931. Kανείς, όμως, δεν απάντησε στο ερώτημα γιατί δεν δόθηκε εγκαίρως όλο το ποσό...

Πέρα από τα όρια της γελοιότητας και της αναλγησίας (όπως πάντα), κινήθηκαν και οι καρεκλοκένταυροι της εκτελεστικής εξουσίας. Η τότε υφυπουργός Υγείας Χριστίνα Σπυράκη δήλωσε: «Δεν γνωρίζω το θέμα (…) ήμουν από το πρωί σε συσκέψεις, δεν δικαιούμαι να μην το γνωρίζω; Αν εννοείτε για ένα παιδάκι που πέθανε, κάτι είδα στις ειδήσεις, είχε από ό,τι έμαθα καλπάζουσα μορφή καρκίνου (…) Μην είστε σίγουροι ότι υπάρχει κρατική ευθύνη (…)». Αυτό ήταν το ζόρι της κυράτσας: αν υπήρχε "κρατική ευθύνη". Εξάλλου, δεν επρόκειτο για τα δικά της τέκνα, γιατί να ενδιαφερθεί; Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Δημήτρης Ρέππας δήλωσε ότι «(…) αυτή την ώρα περιορίζομαι να πω πως έγινε ό,τι ήταν ανθρωπίνως δυνατό (…) Δυστυχώς η επιβαρημένη κατάσταση της υγείας του μικρού Παναγιώτη οδήγησε σε αυτό το τραγικό αποτέλεσμα. Μακάρι πολλά πράγματα να είχαν γίνει διαφορετικά. Αλλά αυτή την ώρα συζητούμε εκ των υστέρων και μάλιστα χωρίς να γνωρίζετε όλες τις λεπτομέρειες της υπόθεσης (…) Ο καθένας μπορεί να κρίνει και ουδείς μπορεί να αποφύγει να αναλάβει τις ευθύνες του. Ας μην μιλάμε γενικώς για ευθύνες. Γιατί υπάρχουν ευθύνες ηθικές, πολιτικές, διοικητικές και ποινικές (…)». Οι συνήθεις παπαρολογίες… Στις 5 Μαρτίου 2001, ο τότε Εκπρόσωπος Τύπου της Νέας Δημοπρασίας (ένθερμο "εφραιμοπαίδι" κι εκλεκτό στέλεχος της μετέπειτα κυβέρνησης των "μεταρρυθμιστών-επανιδρυτών" του κράτους) Θ. Ρουσόπουλος, απαντώντας σε σχετική ερώτηση δημοσιογράφου, δήλωσε: «Για μια ακόμα φορά, η γραφειοκρατία έδειξε το απεχθέστερο πρόσωπό της. Μια αθώα ζωή χάθηκε γιατί οι σκουριασμένοι μηχανισμοί της Πολιτείας δεν λειτούργησαν έγκαιρα και αποτελεσματικά. Οι υπεύθυνοι θα πρέπει να απολογηθούν. Πολύ περισσότερο, αφού με την εγκληματική τους αδιαφορία ακύρωσαν την έμπρακτη αλληλεγγύη των απλών πολιτών, που προσέφεραν από το υστέρημά τους για να σωθεί μια ανθρώπινη ζωή». Ευτυχώς, η γραφειοκρατία επατάχθη και συνετρίβη από την αποφασισμένη γαλάζια κυβέρνηση και τον υπουργό "Πάκη" (εκ του προσωνυμίου "ανθρω-πάκι").

Δικηγόρος της οικογένειας Βασιλέλλη, τουλάχιστον στο πρώτο διάστημα της προσπάθειάς της, ήταν ο Σπύρος Κλαδάς, αναπληρωτής υπεύθυνος οργανωτικού της Ν.Δ. και μετέπειτα επικεφαλής της Υπηρεσίας Ειδικών Ελέγχων. Κάποια στιγμή, ο "Δημοσιογράφος" (ο "Ζούγκλας", ντε!) έκανε λόγο (στην εκπομπή του) για τον ρόλο του Κλαδά. Είπε ότι, όσο εκπροσωπούσε την οικογένεια Βασιλέλλη, ο Κλαδάς δεν είχε στείλει ούτε ένα εξώδικο στην τράπεζα για να αποδεσμεύσει τα χρήματα. Όμως, τρία χρόνια μετά, κι ενώ η οικογένεια είχε αλλάξει δικηγόρο, βρήκε τον πρώην συνήγορό της στην απέναντι πλευρά, ως μάρτυρα υπεράσπισης της Εθνικής Τράπεζας! Η Γεωργία Βασιλέλλη, κατατάσσει τον Κλαδά σε αυτούς που εκμεταλλεύτηκαν και πρόδωσαν την οικογένεια στον μακρύ αγώνα της. Τον κατηγορεί ότι με το κάλυμμα της "αφιλοκερδούς νομικής υποστήριξης" αδράνησε επί 8 μήνες και αποχώρησε μετά τον θάνατο του παιδιού, χωρίς να έχει να παραδώσει ως φάκελο κανένα έγγραφο, καμία δικαστική ενέργεια, παρά μόνο αποκόμματα εφημερίδων. «Ο λόγος της αποχώρησης ήταν η διαφωνία του να στραφούμε δικαστικά εναντίον όλων όσοι σήμερα είναι κατηγορούμενοι. Γιατί, άραγε; Η απάντηση ήρθε λίγα χρόνια μετά, όταν συναντήσαμε τον ίδιο αυτό άνθρωπο ως μάρτυρα της Εθνικής Τράπεζας και μάλιστα στην αστική δίκη που αφορούσε την τύχη του λογαριασμού», δηλώνει η μάνα.

Την Τρίτη 5 Φεβρουαρίου 2008, για πρώτη φορά ύστερα από επτά χρόνια, βρέθηκαν πρόσωπο με πρόσωπο μπροστά στο Δικαστικό Συμβούλιο, οι μηνυτές Στρατής και Γεωργία Βασιλέλλη, με τα πέντε στελέχη της Εθνικής Τράπεζας και τους τρεις θεράποντες ιατρούς του Παναγιώτη. Νωρίτερα, το Τριμελές Συμβούλιο Πλημμελειοδικών Μυτιλήνης είχε κάνει δεκτό το αίτημα των γονέων Βασιλέλλη για αυτοπρόσωπη ενώπιόν του εμφάνισή τους. Το Συμβούλιο είχε να αποφασίσει αν υπήρχαν οι απαιτούμενες από τον νόμο ενδείξεις για να παραπέμψει σε δίκη τούς κατηγορούμενους (η πρόταση του Εισαγγελέως Πρωτοδικών Μυτιλήνης ήταν να μην υπάρξει κατηγορία). Η φτωχή οικογένεια από τη Γέρα (ο Στρατής και η Γεωργία ζουν μαζί με το νέο τους παιδί, την Παναγιώτα, στο Πλωμάρι Λέσβου) ξεκαθάρισε πως δεν επιδίωκε την ιδιοποίηση οποιασδήποτε χρηματικής αποζημίωσης. Μοναδικό τους σκοπό προσδιόρισαν τη δημιουργία ενός ιδρύματος με το όνομα του παιδιού τους, στο οποίο θα διοχετεύονταν όλα τα χρήματα που θα τους επιδικάζονταν και το οποίο θα είχε σκοπό τη δημιουργία ενός Πολυκέντρου Υγείας στη περιοχή της Γέρας, καθώς και την οργάνωση και τον εμπλουτισμό (σε συνεργασία με τον Εθνικό Οργανισμό Μεταμοσχεύσεων) της δεξαμενής δοτών μυελού των οστών (ούτως ώστε να ξεπεράσουν τις 100.000), για να καλύπτεται το 70% των περιπτώσεων στην Ελλάδα. Στόχος τους, επίσης, η δημιουργία ενός συμβουλευτικού κέντρου πληροφοριών για τους γονείς των παιδιών με αντίστοιχα προβλήματα και τη δημιουργία (σε συνεργασία με την Ιατρική Σχολή Αθηνών) ενός ερευνητικού κέντρου.

Τη Δευτέρα 8 Δεκεμβρίου 2008, με το 197/2008 βούλευμα του Συμβουλίου Εφετών Αιγαίου, έγιναν δεκτές οι εφέσεις τεσσάρων μεγαλοστελεχών της Εθνικής Τράπεζας κι ενός γιατρού. Σύμφωνα με το βούλευμα, και παρά την αντίθετη πρωτόδικη κρίση του Συμβουλίου Πλημμελειοδικών Μυτιλήνης που τους είχε παραπέμψει στο Μικτό Ορκωτό Δικαστήριο, κανένας δεν ευθύνεται και κανένας δεν πρέπει να παραπεμφθεί για το αδίκημα της θανατηφόρου εκθέσεως που είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο του Παναγιώτη Βασιλέλλη στις 4 Μαρτίου 2001. «Κανένας μεγάλος ποτέ δεν πάει φυλακή και δεν έχει καμία αξία μια ανθρώπινη ζωή μπροστά στην παντοδυναμία του χρήματος και της εξουσίας», δήλωσαν οι γονείς του Παναγιώτη. Παρ’ όλα αυτά, η οικογένεια Βασιλέλλη, έπειτα από μεγάλο αγώνα, κι έχοντας να αντιμετωπίσει απεχθή και αδίστακτα τέρατα (στην κυριολεξία), πέτυχε κάποιες νίκες σπουδαίας ηθικής αξίας: της αποδόθηκε ένα μέρος (το υπόλοιπο βρίσκεται σε δικαστική εκκρεμότητα) του τότε δεσμευμένου τραπεζικού λογαριασμού κι επιδικάστηκε σε βάρος της Εθνικής Τράπεζας αποζημίωση (λόγω ψυχικής οδύνης) ποσού δύο εκατομμυρίων ευρώ - ποσό που, μετά το προαναφερθέν βούλευμα, κινδυνεύει να χαθεί και να το ροκανίσουν οι γλοιώδεις κυριλέ αργυραμοιβοί...

Βασίλης Πασπάλης, "How To Walk And Where To Run", χάραξη σε χρωματισμένο τζάμι