Howard Zinn

Ολοκληρώθηκε και η 6^η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης (28 – 31 Μαΐου 2009) που οργανώνει το Ε.ΚΕ.ΒΙ. (Εθνικό Κέντρο Βιβλίου) και απολαύσαμε (και πάλι) την αθάνατη νεοελληνοπρεπή τσαπατσουλιά και προχειρότητα – τέτοιοι είμαστε, τόσο μπορούμε... Στα πλαίσια των εκδηλώσεων της συγκρκριμένης διοργάνωσης, μίλησε και ο (εξ Η.Π.Α. ορμώμενος) Howard Zinn, πολυγραφότατος ιστορικός και συγγραφέας (μεταξύ άλλων) του θεατρικού έργου «Ο Μαρξ στο Σόχο» και του πολυδιαβασμένου «Ιστορία του λαού των Ηνωμένων Πολιτειών», γνωστός και για τη ρήση του «Σκέψου συνολικά, δράσε τοπικά».

Η ομιλία-συζήτηση είχε τίτλο «Η δράση των πολιτών ως προϋπόθεση της δημοκρατίας» και ο 87ετής Zinn ξεκίνησε με τη δήλωση «[...] δεν αποφάσισα να γίνω ιστορικός για να περάσω τη ζωή μου στις πανεπιστημιακές αίθουσες, αλλά διότι πίστευα πως, με αυτόν τον τρόπο, θα μπορούσα να βοηθήσω να αλλάξει ο κόσμος [...] πίστευα πως, κατανοώντας το παρελθόν, θα μπορούσα να επηρέσω το παρόν και πως, κατανοώντας την κοινωνία, θα μπορούσα να την αλλάξω [...]».

Ένα τεράστιο κεφάλαιο στην ανάλυση του Howard Zinn αποτελεί η έννοια της δημοκρατίας και όπως λέει, «[...] η πραγματική δημοκρατία δεν υπάρχει πουθενά στον κόσμο, ούτε βέβαια στις Η.Π.Α. – τη χώρα που χρησιμοποιώ ως παράδειγμα, διότι χρησιμοποιεί κατά κόρον τη λέξη αυτή. Οι Η.Π.Α. δεν είναι ολοκληρωτικό καθεστώς, αλλά ούτε και δημοκρατία˙ είναι κάτι ενδιάμεσο, όπως και τα υπόλοιπα καθεστώτα αντιπροσωπευτικού τύπου. Ψηφίζουμε κάθε τέσσερα χρόνια κι έχουμε αντιπροσωπευτικούς θεσμούς, αλλά τα άτομα βρίσκονται έξω από όλα αυτά. Πρόκειται για επίφαση δημοκρατίας, χωρίς δυνατότητες συμμετοχής. Πρόκειται για ένα πολίτευμα με επιφανειακά χαρακτηριστικά δημοκρατίας. Πρόκειται για μια δημοκρατία των λίγων, οι οποίοι εξουσιοδοτούν τον Πρόεδρο να ασκεί εξωτερική πολιτική με απόλυτο τρόπο και να κηρύσσει πολέμους. Θεσμούς έχουν όλα τα πολιτεύματα και όλα τα καθεστώτα, θεσμούς είχαν ακόμη και οι ναζί [...]».

Ο Howard Zinn θεωρεί απολύτως απαραίτητη προϋπόθεση των κοινωνικών και πολιτικών αλλαγών, την περαιτέρω πολιτικοποίηση των ατόμων, μέσω των διαρκών κινητοποιήσεων: «[...] Η δουλεία στις Η.Π.Α. δεν καταργήθηκε χάρη στον Lincoln, αλλά χάρη στα κινήματα της εποχής. Το New Deal δεν ήταν πρωτοβουλία ταυ Roosevelt, αλλά αποτέλεσμα απεργιών και διαδηλώσεων. Οι φυλετικές διακρίσεις έπαυσαν χάρη στα κινήματα διαμαρτυρίας των μαύρων. Το τέλος του πολέμου στο Βιετνάμ οφείλεται, εν μέρει, και στις αντιπολεμικές κινητοποιήσεις εντός των Η.Π.Α. [...]». Εδώ, βέβαια, ο Zinn "ξεχνά" πως οι Yankees υπέστησαν πανωλεθρία στις ζούγκλες του Βιετνάμ και πως, αν είχαν κυριαρχήσει, θα έκαναν ό,τι κάνουν τώρα στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν.

Από τη συζήτηση δε θα μπορούσε να απουσιάσει και η αναφορά στον νέο πλανητάρχη, για τον οποίον ο Howard Zinn είπε: «[...] Ο Obama εκπροσωπεί το τέλος της κυριαρχίας του Bush και της ρεπουμπλικανικής διαχείρισης. Δεν αντιπροσωπεύει την αλλαγή που χρειαζόμαστε (η εξωτερική πολιτική που ακολουθούν οι "Δημοκρατικοί" είναι η ίδια με των προκατόχων τους), ούτε την πραγματική δημοκρατία (διατηρείται η αντιπροσωπευτική διαχείριση, χωρίς να υπάρχει διεύρυνση των δημοκρατικών διαδικασιών) [...] Οι Ευρωπαίοι δεν ασκούν έμπρακτη κριτική στην κυβέρνηση των Η.Π.Α. και δίνουν στον Obama τη δυνατότητα να είναι ο κυρίαρχος του παιχνιδιού [...] Πάντως, δεν είναι δίκαιο οι Ευρωπαίοι να μισούν τις Η.Π.Α. εξ αιτίας του Bush [...]». Μην ανησυχείς, παππούλη, και πριν τον πρόεδρο-πίθηκα νιώθαμε απέχθεια για την πλανητική κυριαρχία της πατρίδας σου. Πάντως, σε συνέντευξή του στην "Ελευθεροτυπία" (27.05.2009), δήλωσε: «Δε νομίζω πως η νέα κυβέρνηση θα κάνει πόλεμο εναντίον του Ιράν ή οποιασδήποτε άλλης χώρας. Αλλά ούτε και θα κάνει μια ριζοσπαστική αλλαγή προς την πλευρά της ειρήνης. Θα παραμείνει ένα στρατιωτικοποιημένο, επεκτατικό και ιμπεριαλιστικό κράτος, αλλά, σίγουρα, πόλεμο δε θα κάνει». Πόθεν αντλεί αυτήν τη βεβαιότητα; Υπήρξε ποτέ μη πολεμοκάπηλος πλανητάρχης; Κι αν, εναντίον του Ιράν, βάλλουν οι σιωνιστές (και όχι άμεσα οι Η.Π.Α.), θα υπάρξει μεγάλη διαφορά; Άλλωστε, μόλις πρόσφατα, ο Obama παρακάλεσε τον Νετανιάχου να μην επιτεθεί αιφνιδιαστικά κατά του Ιράν. Και η πρόσφατη αριθμητική ενίσχυση των νατοϊκών κατοχικών στρατιωτικών δυνάμεων στο Ιράκ και το Αφγανιστάν, τι δείχνει; Συν τοις άλλοις, οι ναζί της εποχής μας συνεχίζουν τις αεροπορικές επιδρομές (με δεκάδες ή και εκατοντάδες θύματα κάθε φορά) εναντίον αμάχων στο Ιράκ, με πρόσχημα την εξόντωση των Ταλιμπάν. Την τελευταία φορά (05.05.2009), οι εξολοθρευθέντες "Ταλιμπάν" ήταν 140 (μεταξύ των οποίων 93 παιδιά και 25 γυναίκες, όπως βεβαιώνει ο Ερυθρός Σταυρός). Οι δε ηθικοί αυτουργοί (με πρώτη τη γερακίνα Hillary) αρκούνται στο να εκφράζουν τη "λύπη" τους ή να προαναγγέλλουν έρευνα και απόδοση ευθυνών ("έρευνες" που αθωώνουν πάντα τους κατά συρροήν επαγγελματίες δολοφόνους με τον λευκό φώσφορο. Ο Πρόεδρος των Η.Π.Α. είναι και αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων, αλλά είπαμε: ο Obama δε θα λερώσει τα χέρια του με αίμα.

Για τον Howard Zinn, το "κλειδί" για την ουσιαστική αλλαγή είναι «[...] τα μικρά πράγματα που μπορούμε να κάνουμε όλοι μας, οι συλλογικές δραστηριότητες και η συμμετοχή σε δραστήριες κοινωνικές ομάδες που μπορούν να επηρεάσουν αποφασιστικά το κοινωνικοπολιτικό σκηνικό, μέσω άμεσης και μη βίαιης δράσης (απεργιακές κινητοποιήσεις, καταλήψεις εργοστασίων και άλλες διεκδικήσεις). Η βία διαβρώνει τον άνθρωπο και τον κάνει χειρότερο˙ είναι σαν ένα ναρκωτικό που δρα γρήγορα και, όταν η επίδρασή του περάσει, μας αφήνει μετέωρους. Είναι συμφέρον μας να υιοθετήσουμε και να ακολουθήσουμε πρακτικές άμεσης δημοκρατίας, να αποφασίζουμε για τη ζωή μας. Αν η λειτουργία των θεσμών δεν έχει ως αποτέλεσμα τη δικαιοσύνη και την ειρήνη, οφείλουμε να δράσουμε [...]». Εδώ, αυτομάτως, τίθεται το ερώτημα: τι γίνεται όταν (όπως στην επικράτεια του Ελλαδιστάν) οι πάσης φύσεως διεκδικήσεις και κινητοποιήσεις καταπνίγονται από τους πρόθυμους και πάνοπλους πραίτορες-υπερασπιστές της εξουσιαστικής βαρβαρότητας; και στην περίπτωση αυτή απορρίπτουμε την (αντι)βία και συνεχίζουμε να πορευόμαστε ως νομοταγείς και πειθήνιοι καρπαζοεισπράκτορες;

Στην ερώτηση αν η συνειδητή αποχή από την εκλογική διαδικασία αποτελεί πράξη πολιτικής ανυπακοής, ο Howard Zinn απάντησε: «Από μια άποψη, ναι. Όμως, αν με την ψήφο μας μπορούμε να επιτύχουμε ευδιάκριτα αποτελέσματα και ουσιαστικές βελτιώσεις (όπως η αποκαθήλωση του Bush), τότε είναι καλύτερα να ψηφίζουμε [....]». Συγγνώμη, αλλά, αυτή η άποψη πόσο συνεπής είναι σε σχέση με εκείνη που είχε διατυπώσει λίγο νωρίτερα; («Δεν υπάρχουν ουσιαστικές διαφορές ανάμεσα στα δύο κυρίαρχα κόμματα των Η.Π.Α.»).

Η συζήτηση έληξε με την επική απόφανση του Zinn πως «[...] τίποτα δεν είναι πιο επαναστατικό από την αλήθεια, υπό την προϋπόθεση ότι η αλήθεια μας οδηγεί σε πολιτικές πράξεις».