Η ΠΟΛΗ ΤΩΝ ΧΗΡΩΝ

Vrindavan, κωμόπολη της επαρχίας Uttar Pradesh (η πολυπληθέστερη της Ινδίας), 150 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της πρωτεύουσας Νέο Δελχί. Εδώ και πέντε αιώνες το Vrindavan (η αποκαλούμενη "πόλη των χηρών") αποτελεί καταφύγιο για γυναίκες οι οποίες, αφότου χήρεψαν, απώλεσαν δια παντός τα βασικά δικαιώματα ενός ανθρώπινου όντος, δεν κατέχουν απολύτως τίποτα (η περιουσία "περνά" στους γιους) κι επιβιώνουν, αν όλα πάνε καλά, από ελεημοσύνες και προσφορές, τραγουδώντας για ώρες στα ashram (κοινότητες αφιερωμένες στον Krishna, τον Θεό της ατέρμονης αγάπης).

Αποδιωγμένες από την οικογένειά τους (από την οποία θεωρούνται δυσβάσταχτο οικονομικό βάρος) και από την οικογένεια του αποθανόντος συζύγου (για να μη διεκδικήσουν περιουσιακά στοιχεία), χωρίς να έχουν τη δυνατότητα να ξαναπαντρευτούν, οι χήρες αυτές περιφέρονται σαν φαντάσματα ανάμεσα στους ναούς για να εξασφαλίσουν τα προς το ζην: 3 ρουπίες την ημέρα (0,06 ευρώ) και 250 γραμμάρια ρύζι, για 8 ώρες υμνωδίας και προσευχών ημερησίως.

Αυτός είναι ένας επιπλέον λόγος για το ότι το Vrindavan σημειώνεται και στους τουριστικούς οδηγούς: οι τυλιγμένες σε λευκό (το χρώμα του πένθους) σάρι γυναίκες που ζητιανεύουν στους σκονισμένους δρόμους και ψάλλουν “hare Krishna” στις 5 χιλιάδες ναούς της πόλης, έχουν γίνει (χωρίς να το θέλουν) ελκυστικό θέαμα.

Πολλές είναι νεότατες και είχαν οδηγηθεί σε γάμο (όταν ακόμη ήσαν παιδούλες) με άνδρες κατά πολύ μεγαλύτερούς των, για να μπορούν οι οικογένειές τους να ταΐζουν ένα στόμα λιγότερο. Στο Vrindavan, οι 2 στις 5 χήρες βρέθηκαν παντρεμένες πριν από τα 12 χρόνια τους και σχεδόν 1 στις 3 χήρεψε πριν από τα 24 χρόνια της. Όταν αποβιώνει ο σύζυγος, πολλές καίγονται στην ίδια πυρά με αυτόν (έθιμο το οποίο είχαν απαγορεύσει οι Άγγλοι αποικιοκράτες το 1829 και ανάγεται στο μυθολογικό επεισόδιο το οποίο περιγράφει τη θυσία στην πυρά της Sati, συζύγου του Shiva). Όσες γλιτώνουν από τη φωτιά (αν και, όχι λίγες απανθρακώνονταν οικειοθελώς) πέφτουν θύματα "μυστηριωδών" οικιακών ατυχημάτων τα οποία προκαλούν οι συγγενείς του νεκρού συζύγου για να τις ξεφορτωθούν. Επίσης, θεωρούνται υπεύθυνες για το θάνατο του συζύγου και ύποπτες ως πρόξενοι επερχόμενων συμφορών, ενώ συχνά κατηγορούνται και για μαγεία. Κάποιες άλλες, τουλάχιστον επιζούν καταφεύγοντας στα ashram. Ακόμη κι εκεί, όμως, πολλές φορές (κυρίως οι νέες σε ηλικία) πέφτουν θύματα σεξουαλικής εκμετάλλευσης από τους δήθεν προστάτες τους.

Στην Ινδία υπάρχουν περισσότερες από 40 εκατομμύρια χήρες, αλλά μόνο το 3% εξ αυτών εισπράττει σύνταξη: εγκαταλελειμμένες, μόνες και συχνά αναλφάβητες, δε γνωρίζουν τα δικαιώματά τους και βρίσκονται ανυπεράσπιστες απέναντι σε διεφθαρμένους δημόσιους υπαλλήλους οι οποίοι θα έπρεπε να τους διανείμουν τα χρήματα της σύνταξης. Στην ινδική κοινωνία, στην οποία θεωρείται κόστος (π.χ. η προίκα), η γυναίκα αποκτά ταυτότητα μόνο αν είναι "η κόρη του..." ή "η σύζυγος του...". Ετησίως, σχεδόν 5 εκατομμύρια Ινδές εξαναγκάζονται σε άμβλωση (αν κυοφορούν κορίτσι) και το 90% των εγκαταλελειμμένων παιδιών είναι θηλυκού γένους.

Αποκαλυπτικό της νοοτροπίας που επικρατεί σε πολλές περιοχές της Ινδίας, είναι και το ακόλουθο περιστατικό: στις 8 Οκτωβρίου 2006, στο χωριό Danupura (15 χιλιόμετρα από την πόλη Varanasi), περίπου εκατό φανατικοί της φυλής indϊ λεηλάτησαν και κατέστρεψαν έναν οίκο φιλοξενίας για χήρες κι ένα σχολείο για φτωχά παιδιά. Οι εισβολείς προέβησαν στη συγκεκριμένη πράξη, κατηγορώντας το ζεύγος των Αμερικανών (που διηύθυνε τους λεηλατημένους χώρους) για βίαιο προσηλυτισμό.

Η θέση της γυναίκας στην ινδική κοινωνία είναι απογοητευτική και χαρακτηρίζεται από την εκ γενετής κατάσταση του ανήκειν (ως αντικείμενο): αρχικά, στον πατέρα - αφέντη και, ακολούθως, στον σύζυγο. Όταν μια κόρη παντρεύεται, όχι μόνο εγκαταλείπει για πάντα την οικογενειακή εστία αλλά, οι γονείς της οφείλουν να καταβάλουν μια σημαντική προίκα στην οικογένεια του γαμπρού - απαραίτητη προϋπόθεση για να τελεστεί ο γάμος. Αυτός είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους στην Ινδία προτιμούνται πάντα τα αγόρια. Συνέπεια της προτίμησης αυτής είναι και η αλματώδης άνοδος του αριθμού των εκτρώσεων σε συνδυασμό με τη χρήση σύγχρονων μεθόδων ανίχνευσης του φύλου του κυοφορούμενου εμβρύου.

Σύμφωνα με νόμο του 1986, η καύση στην πυρά ισοδυναμεί με φόνο και η προβλεπόμενη ποινή δεν υπερβαίνει τα επτά έτη κάθειρξης για όποιον θεωρηθεί υπεύθυνος για το ρίξιμο χήρας στις φλόγες. Πάντως, είναι γενική η πεποίθηση πως οι νόμοι από μόνοι τους δεν αρκούν για να εξαλειφθούν προγονικά έθιμα, αλλά χρειάζεται εκστρατεία μαζικής πληροφόρησης και μια σύνταξη λιγότερο πενιχρή από τις 200 ρουπίες (κάτι λιγότερο από 5 ευρώ μηνιαίως).