ΕΧΟΥΜΕ ΠΟΛΕΜΟ...

Οι εκλογές (που θα ξαναλλάξουν τη ζωή μας) έρχονται, αλλά ο Πολύδωρ μάλλον θα μας αποχαιρετήσει. Προς τι η αναφορά στον ποιητή - υπουργό; Προ μηνών, ο μέγιστος αυτός τύπος, πρότεινε τη χρήση πλαστικών σφαιρών και των χρωμοσφαιριδίων από τους ένστολους της ΕΛ.ΑΣ. Το υπουργείο Δημόσιας Τάξης διαβεβαιώνει πως θα χρησιμοποιηθούν μόνο σφαίρες που χρωματίζουν τους διαδηλωτές - για να διευκολύνεται η αναγνώριση και η σύλληψή τους. Κάποιες εφημερίδες υποστηρίζουν ότι έχει απορριφθεί η επιλογή των σφαιρών από καουτσούκ και άλλες υποστηρίζουν πως δεν υπάρχει τελική απόφαση. Η συνταγή είναι απλή κι επαναλαμβάνεται διαρκώς εδώ και χρόνια: αφήνουμε να διαρρεύσουν τα πιο ζοφερά σενάρια, ούτως ώστε, στο τέλος, να γίνουν αποδεκτά (και, μάλιστα, με ανακούφιση) ορισμένα από αυτά (με τη λογική ότι "γλιτώσαμε τα χειρότερα"). «Ο κ. Καραμανλής ενέκρινε τη χρησιμοποίηση χρωμοσφαιριδίων με τα οποία θα στιγματίζονται οι διαδηλωτές που προκαλούν επεισόδια και βανδαλισμούς για να μπορούν να συλληφθούν ευκολότερα και μακριά από τον χώρο των ταραχών. Για να προετοιμαστεί η κοινή γνώμη, η κυβέρνηση αποφάσισε να αφήσει ανοιχτό το ενδεχόμενο χρήσης πλαστικών σφαιρών, έτσι ώστε να επικεντρωθούν σε αυτή την πρωτοβουλία οι αντιδράσεις της κοινής γνώμης και να γίνει πιο εύκολα αποδεκτό το δεύτερο σχέδιο» ("Το Βήμα", 11 Μάη 2007).

Σχετικά με τη χρήση λαστιχένιων και πλαστικών σφαιρών, θα δούμε δύο σχετικά παραδείγματα, τα οποία γνώρισαν σχετικά μεγάλη δημοσιότητα.

Δυτικό Belfast, κατεχόμενη Βόρεια Ιρλανδία, 4 Νοεμβρίου 1971. Η 51χρονη Emma Groves, μητέρα 11 παιδιών, στέκεται μπροστά στο παράθυρο του καθιστικού της κατά τη διάρκεια ελέγχων του αγγλικού στρατού σε γειτονικά σπίτια. Ξαφνικά, μια λαστιχένια σφαίρα καρφώνεται στο πρόσωπό της. Το αποτέλεσμα είναι η άμεση απώλεια της όρασης και στα δυο της μάτια. Τη χρονιά εκείνη, στη Βόρεια Ιρλανδία, καταμετρήθηκαν 16.752 περιπτώσεις ρίψης πλαστικών σφαιρών (98.503 το διάστημα 1970 - 1981). Χρόνια αργότερα, η Emma Groves έλαβε αποζημίωση 35.000 λίρες από τον βρετανικό στρατό, αν και ο στρατιώτης που πυροβόλησε ουδέποτε κατηγορήθηκε. Το 1984, μετά τη δολοφονία του John Downes, τον Αύγουστο του 1984, ίδρυσε μαζί με την Clara Reilly το κίνημα για την κατάργηση της χρήσης πλαστικών σφαιρών (United Campaign Against Plastic Bullets) και αφιέρωσε το υπόλοιπο της ζωής της στον σκοπό αυτόν. Σκοπός της οργάνωσης ήταν να φέρει σε επαφή τις οικογένειες που επλήγησαν από πλαστικές σφαίρες. Έφερε το θέμα στο διεθνές προσκήνιο και αποκάλυψε όχι μόνο τα φοβερά τραύματα και τους θανάτους που προκλήθηκαν, αλλά και την ανεπαρκή αστυνομική έρευνα και την πλημμελή απόδοση δικαιοσύνης.

Παρά τη δυσχερή της κατάσταση, η Emma Groves μαζί με την Clara Reilly και άλλα μέλη οικογενειών ταξίδεψαν σε διάφορα μέρη του κόσμο, προσπαθώντας να στρέψουν την προσοχή στη ζημιά που προκαλούν οι πλαστικές σφαίρες. Απευθύνθηκε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κι έφτασε στη Μόσχα και στις Η.Π.Α., απαιτώντας από τη διεθνή κοινότητα να φέρει την Αγγλία προ των ευθυνών της για την αλόγιστη χρήση αυτού του όπλου κατά πολιτών. Συνόδευσε οικογένειες στη Σκωτία, όπου παράγονται οι πλαστικές σφαίρες και στάθηκε έξω από το εργοστάσιο για να πληροφορήσει τους εργάτες για τα δεινά που προκάλεσαν τα συγκεκριμένα όπλα στην Ιρλανδία. Απευθύνθηκε στους μετόχους της κατασκευαστικής εταιρείας στις Η.Π.Α., οι οποίοι αποφάσισαν αμέσως να απέχουν από την παραγωγή πλαστικών σφαιρών. Η Emma Groves απεβίωσε στις 2 Απριλίου 2007 σε ηλικία 86 ετών.

Βοστώνη, 21 Οκτωβρίου 2004. Η 22χρονη Victoria Snelgrove, φοιτήτρια δημοσιογραφίας στο Emerson College, πανηγυρίζει τη νίκη των "Boston Red Sox" επί των "New York Yankees" για το αμερικανικό πρωτάθλημα baseball. Ξαφνικά, βρίσκεται στο έδαφος, θανάσιμα τραυματισμένη κοντά στο Fenway Park από τυφλό τραύμα προερχόμενο από (βελγικής κατασκευής) F.N. (Fabrique Nationale) 303 (βλητικό spray πιπεριού) που θεωρείται από τα λιγότερο φονικά όπλα. Το βλήμα τη χτύπησε στο μάτι και της προκάλεσε ακατάσχετη αιμορραγία. Η Snelgrove πέθανε 12 ώρες μετά τον πυροβολισμό. Σύμφωνα με την αυτοψία, το βλήμα άνοιξε τρύπα ¾ της ίντσας στο κόκαλο πίσω από το μάτι, σπάζοντάς το σε εννέα κομμάτια και κατέστρεψε τη δεξιά πλευρά του εγκεφάλου της.

Η διευθύντρια της Αστυνομίας της Βοστώνης, Kathleen O'Toole, αποδέχθηκε την πλήρη ευθύνη για τον θάνατο της Snelgrove κι έθεσε τον εμπλεκόμενο στο περιστατικό αστυνομικό σε υποχρεωτική αργία. Όμως, για να δικαιολογήσει το γεγονός δήλωσε πως ανάμεσα στις 80.000 περίπου ανθρώπους που πανηγύριζαν, κάποιοι βρήκαν την ευκαιρία να λεηλατήσουν περιουσίες, να πυρπολήσουν αυτοκίνητα και να διαπράξουν διάφορους βανδαλισμούς. Τουλάχιστον οκτώ άτομα συνελήφθησαν. Εξαιτίας του ατυχήματος, αρκετές αστυνομικές δυνάμεις, συμπεριλαμβανομένης της Αστυνομίας του Seattle, διέκοψαν τη χρήση του συγκεκριμένου όπλου.

«(...) Σύμφωνα με τις προδιαγραφές των κατασκευαστών του, το F.N. 303 είναι ένα ημιαυτόματο όπλο διαμετρήματος 0,68 (17,272 χιλιοστών) με βεληνεκές 100 μέτρα (δραστικό βεληνεκές 50 μέτρα). Τα βλήματα βρίσκονται ανά 15 σε στρογγυλή γεμιστήρα. Η ταχύτητα εκβολής της βολίδας είναι 330 χλμ./ώρα, ενώ η ενέργειά της στη βέλτιστη απόσταση των 50 μέτρων φτάνει τα 21,8 τζάουλ και η πυκνότητα ενέργειας τα 15 J/cm2 (τζάουλ ανά τετραγωνικό εκατοστό), δηλαδή τριπλάσιο από το όριο ασφαλείας για το δέρμα του ανθρώπου και πενταπλάσιο από το όριο ασφαλείας για τους οφθαλμούς. Σύμφωνα με τις μελέτες του Beat Kneubuehl, διάσημου ειδικού σε ζητήματα επίδρασης οπλικών συστημάτων στο ανθρώπινο σώμα, η πυκνότητα ενέργειας πάνω από 10 J/ cm2 σημαίνει ότι το βλήμα θα διατρήσει οπωσδήποτε την επιδερμίδα, ενώ για τους οφθαλμούς αρκούν 6 J/ cm2. Για να αποκλειστεί κάθε περίπτωση τραυματισμού του ανθρώπινου σώματος θα έπρεπε οι αριθμοί αυτοί να μειωθούν στο μισό. Τον κ. Kneubuehl δεν μπορεί κανείς να τον κατηγορήσει για μεροληπτική στάση κατά της αστυνομίας: είναι επίσημος σύμβουλος του ελβετικού υπουργείου Άμυνας. Τα ειδικά πυρομαχικά που προσφέρει για το FN 303 η βελγική εταιρεία ζυγίζουν 8,5 γραμμάρια. Η εμπρόσθια πλευρά τους είναι κατασκευασμένη από το μέταλλο βισμούθιο, ενώ το σώμα και τα πτερύγιά τους από πλαστικό. Κατά την πρόσκρουσή τους πρέπει να σκάνε και να αφήνουν ελεύθερο το περιεχόμενό τους. Οι κατασκευαστές προτείνουν βολίδες με διάφορα γεμίσματα: από ανεξίτηλα χρώματα έως και ένα μείγμα με 5% ερεθιστική ουσία (pepper spray). Οι κατασκευαστές διαφημίζουν τη δυνατότητα του όπλου να ακινητοποιεί τον στόχο του ("προκαλεί άμεση ακινητοποίηση κάθε επιτιθέμενου"), το οποίο πέρα από μια ελάχιστη απόσταση ασφαλείας ενός μέτρου είναι "ακίνδυνο". Η αρχική αίσθηση του θύματος είναι ένας ξαφνικός πόνος που προκαλεί σοκ (15 J/cm2) και εξουδετερώνει τον στόχο (...) Η δύναμη του FN 303 έχει δοκιμαστεί ήδη στο Ισραήλ, όπου διαπιστώθηκε και απώλεια της ακρίβειας του όπλου μετά τη ρίψη 300 βολών. Μπορεί κανείς εύκολα να καταλάβει τι ακριβώς σημαίνει αυτό. Από το 2004 το όπλο χρησιμοποιείται και από τις αμερικανικές δυνάμεις στο Ιράκ. Στην αρχή εξοπλίστηκαν μ' αυτό μόνο οι άνδρες της στρατιωτικής αστυνομίας, αλλά σήμερα έχει γίνει προμήθεια 1.000 όπλων για τις μονάδες του πεζικού που βρίσκονται στην περιοχή της Βαγδάτης (...) Tο 303 μπορεί να ρίχνει βλήματα με κύριο σκοπό να προκαλέσει σοκ στον στόχο αλλά και βλήματα με ερεθιστικό περιεχόμενο που προκαλούν σοβαρό κάψιμο στο δέρμα (...) Τα χρωμοσφαιρίδια του 303 χρησιμοποιούνται στο Ιράκ για να μαρκάρουν οι στρατιώτες τους πιο ζωηρούς μέσα στο εχθρικό πλήθος και στη συνέχεια να τους πυροβολούν αν χρειαστεί. Το ενδιαφέρον είναι ότι ακόμα και σήμερα δεν θεωρείται το 303 επίσημο όπλο του αμερικανικού στρατού και οι μονάδες το προμηθεύονται με ιδιωτικές παραγγελίες απευθείας από τον κατασκευαστή (...)» ("Ιός" , 20 Μάη 2007, "Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία").

Στις 13 Μαΐου 1982 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κάλεσε όλα τα κράτη - μέλη του να απαγορεύσουν τη χρήση πλαστικών σφαιρών. Λίγες ημέρες νωρίτερα, στις 19 Απριλίου, ένα 11χρονο αγόρι δολοφονήθηκε από πλαστική σφαίρα στους δρόμους του Derry (και πάλι, κατεχόμενη Βόρεια Ιρλανδία). Η έκκληση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου δεν εισακούστηκε, αλλά δεν έχει έκτοτε αρθεί. Κάτω από την πίεση των Άγγλων, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων προχώρησε ίδια σε μια "συμβιβαστική απόφαση" (22 Οκτωβρίου 1984): έκρινε ότι η χρήση πλαστικών σφαιρών στη Βόρεια Ιρλανδία ήταν δικαιολογημένη σε συνθήκες ταραχών (άραγε, οι ταραχές στην κατεχόμενη Βόρεια Ιρλανδία συμβαίνουν χωρίς αιτία;). Το Εργατικό Κόμμα της Βρετανίας είχε υποσχεθεί ότι θα τις απαγορεύσει μόλις έρθει στην κυβέρνηση - κάτι που ο Blair ουδέποτε έπραξε. Επίσης, από τις 17 Νοεμβρίου του 1998 υπάρχει οδηγία της Επιτροπής κατά των Βασανιστηρίων του Ο.Η.Ε. η οποία αναφέρεται στην "κατάργηση των πλαστικών σφαιρών ως μέσου ελέγχου ταραχών" , ενώ παρόμοια έκκληση έκανε η Επιτροπή του Ο.Η.Ε. για τα Δικαιώματα του Παιδιού το 2002.

Τα καθεστώτα (εξ)οπλίζονται διαρκώς. Οι πόλεμοι δεν είναι μόνο διεθνείς - υπάρχουν και οι εσωτερικοί, ανάμεσα στους εξουσιαστές και σ' εκείνους που δε θέλουν να υποτάσσονται. Η εξουσία φροντίζει για την υπεροπλία της, θωρακίζεται με ειδικά φονικά όπλα και με ειδικούς νόμους). Η διαρκής ενασχόλησή της με το (υλικό και άυλο) οπλοστάσιό της δείχνει ανασφάλεια, πανικό και ηθική ανεπάρκεια. Και μια υπενθύμιση: στον πόλεμο αυτόν (ο οποίος μαίνεται διαρκώς - κι ας έλεγε ο παπάρας ο Fukuyama) ο καθείς παίρνει θέση (ακόμη και η "ουδετερότητα" είναι στάση που συνεπάγεται ευθύνες) και διαλέγει δικούς και αντιπάλους. Όλα αυτά, για να καταλήξουμε (και νυν και αεί) στη γνωστή κατακλείδα: οι μισθοφόροι της εξουσίας δεν είναι αθώοι μεροκαματιάρηδες οι οποίοι "απλώς" εκτελούν διαταγές. Γκέγκε;