ΧΡΗΣΙΜΑ ΣΚΟΥΠΙΔΙΑ...

Ζήτω το trash!!! Ζήτωσαν οι τηλεοπτικές σκουπιδοπαραγωγές, διότι αποτελούν αξιόπιστη αντανάκλαση της κοινωνικής πραγματικότητας. Όχι, δεν αποφάσισα να λειτουργήσω ως "συνήγορος του διαβόλου", απλώς θέλω να αποδώσω "τα του Καίσαρος τω Καίσαρι". Πολλές φορές θυμώνουμε ή απογοητευόμαστε από τη συμπεριφορά ανθρώπων που μας περιβάλλουν και αναλωνόμαστε σε οιμωγές του είδους «δεν το περίμενα αυτό (...) νόμιζα πως μπορούσα να στηριχτώ σε κάποιους ανθρώπους (...)» και άλλα τέτοια φαιδρά. Τα "στραπάτσα" και οι "πτώσεις από τα σύννεφα" έχουν μέγιστη χρησιμότητα: μας βοηθούν να "ξετσιμπλιαστούμε" (ήτοι, να αποτινάξουμε τις ψευδαισθήσεις και τις αβάσιμες προσδοκίες) και να συνειδητοποιήσουμε πως οι άνθρωποι γύρω μας (δικοί ή ξένοι) δε ζουν και αναπνέουν βάσει των δικών μας πόθων κι επιθυμιών, αλλά δρουν βάσει των δικών τους κινήτρων. Ομοίως, η κοινωνία στο σύνολό της δεν είναι αγγελικά πλασμένη και δε λειτουργεί με βάση τις δικές μας πεποιθήσεις και αξιολογικές κρίσεις.

Αφορμή για όλα αυτά, υπήρξαν κάποια απαξιωτικά δημοσιεύματα σχετικά με τηλεοπτικές εκπομπές (τα λεγόμενα "reality"), οι οποίες παρουσιάζονται σε δίκτυα του εξωτερικού και σύντομα θα ευδοκιμήσουν και στην Ελλάδα. Το πρώτο δημοσίευμα ("Ποντίκι", 19.06.2008) με τίτλο "Η ώρα της... κακοήθειας", αναφέρεται στην εκπομπή της FOX Broadcasting Company "The Moment of Truth". Όπως διαβάζουμε, «(...) είναι ένα τηλεπαιχνίδι που σχεδιάστηκε στην Κολομβία και προβάλλεται αυτή τη στιγμή στις ΗΠΑ, διαφθείροντας εκατομμύρια θεατές. Οι διαγωνιζόμενοι καλούνται να απαντήσουν ειλικρινά σε μια σειρά ερωτήσεων, με ανώτατο έπαθλο 750.000 ευρώ. Δεν πρόκειται για τις κλασικές ερωτήσεις γνώσεων, αλλά για ερωτήσεις άκρως προσωπικές και αδιάκριτες. Σκοπός του παιχνιδιού είναι να βγάλει στη φόρα τα άπλυτα ανθρώπων φαινομενικά τίμιων και καλοσυνάτων. Οι υπεύθυνοι σχεδιάζουν τις ερωτήσεις ανακρίνοντας φίλους και γνωστούς του διαγωνιζόμενου, που δεν διστάζουν να ρουφιανέψουν και το πιο κρυφό μυστικό τους. Εν συνεχεία περνούν τον διαγωνιζόμενο από ανιχνευτή ψεύδους (το ίδιο μοντέλο που χρησιμοποιεί η αστυνομία) και του κάνουν ερωτήσεις. Έπειτα, καλούν στο στούντιο τρία-τέσσερα κοντινά του άτομα, κυρίως φίλους, συζύγους και γονείς, και επαναλαμβάνουν τις ερωτήσεις μπροστά στις κάμερες. Ο διαγωνιζόμενος δεσμεύεται να δώσει τις ίδιες απαντήσεις που είχε δώσει ενώπιον του ανιχνευτή ψεύδους και έχει το δικαίωμα να αποχωρήσει από το παιχνίδι όποτε θέλει, μαζί με τα λεφτά, εφόσον έχει απαντήσει ειλικρινά στην τελευταία ερώτηση που του έγινε. Η ανάκριση ξεκινάει με σχετικά ανώδυνες ερωτήσεις (...) Όσο μεγαλώνει το ποσό, οι ερωτήσεις γίνονται όλο και πιο ακραίες, κάνοντας το "The Moment of Truth" διάσημο για την καταστροφή γάμων και σχέσεων (...)». Προς τι η απαξίωση, φίλτατοι; Η συγκεκριμένη εκπομπή επιτελεί ύψιστο εκπαιδευτικό και κοινωνικό έργο: δείχνει όλα όσα γνωρίζουμε, αλλά δε θέλουμε να παραδεχτούμε. Κυρίως, αποκαλύπτει πολλά για την ανθρώπινη φύση και για το ποιόν των ανθρώπων (οι περισσότερες καταστάσεις δεν είναι όπως δείχνουν). Είναι ωφέλιμο να γνωρίζουμε την ποιότητα των ανθρώπων που αποτελούν τον στενό μας περίγυρο, αν και κατά πόσο είναι διαβρωμένοι και αναξιόπιστοι. Είναι χρήσιμο να δοκιμάζονται τα όριά μας - εκεί φαίνεται η αξία του καθενός, αν μπορεί να αντισταθεί και να ζήσει με αξιοπρέπεια. Ας διαλύονται γάμοι και κοινωνικές σχέσεις, η γνώση της αλήθειας έχει μεγαλύτερη αξία. Δεν αξίζει να διατηρούνται οικοδομήματα επάνω σε σαθρά θεμέλια, ιδίως όταν οι συμμετέχοντες είναι πρόθυμοι να προδώσουν ανά πάσα στιγμή. Σχετικά με το επιχείρημα ότι τέτοιες πρακτικές διαφθείρουν, θεωρώ πως δεν ευσταθεί. Όποιος θέλει να διαφθαρεί θα το κάνει - κι αν δεν του προσφερθεί η ευκαιρία, θα την επινοήσει. Όλα τα άλλα είναι παραμύθια περί ανύπαρκτης αθωότητας.

Το δεύτερο δημοσίευμα, με τίτλο "Ριάλιτι με δανεικά μωρά" ("Ελευθεροτυπία", 27.06.2008), αναφέρεται στην εκπομπή του αγγλικού καναλιού NBC "The Baby Borrowers". «Πέντε νεαρά ζευγάρια ηλικίας 15, 16 και 17 ετών μοιράζονται τη ζωή τους ανάμεσα σε ένα δανεικό μωρό και τους τηλεθεατές (...) θα ολοκληρωθεί σε έξι φάσεις. Στην ουσία, ανάλογα με το τι θα τραβήξουν τα νεαρά ζευγάρια στον ρόλο των γονιών, θα περνούν και στην επόμενη φάση (...)». Ουσιαστικά, οι (έφηβοι) επίδοξοι γονείς θα περνούν από εξετάσεις ως προς τις "γονεϊκές" τους ικανότητες, θα κρίνονται βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων και θα προετοιμάζονται για έναν μελλοντικό ρόλο (αφομοιώνοντας αμέτρητα "πρέπει" και σχετικούς κανόνες συμπεριφοράς). Γονείς πρόθυμοι (με το αζημίωτο, βέβαια) να "δανείσουν" τα παιδιά τους (άλλωστε, ιδιοκτησία τους είναι) και νέοι (υποτίθεται, στην ηλικία της αμφισβήτησης και της ανυπακοής) έτοιμοι να χειραγωγηθούν και να υπαχθούν στο υπάρχον σύστημα. Ενδιαφέροντα συμπεράσματα, τω όντι...