ΤΑΦΟΠΛΑΚΑ ΣΤΗ ΛΗΘΗ...

Έστω και μετά από 64 χρόνια, η επιμονή του εικονιζόμενου μακαρίτη Γιάννη Σταμούλη (μετά από δικαστικό μαραθώνιο 13 ετών) και του Αργύρη Σφουντούρη επιβραβεύθηκε: το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο της Ιταλίας (αντίστοιχο του Αρείου Πάγου) αποφάσισε, στις 4 Ιουνίου 2008, πως οι απόγονοι των θυμάτων της σφαγής του Διστόμου (10 Ιουνίου 1944) θα εισπράξουν αποζημιώσεις της τάξεως των 28 εκατομμυρίων ευρώ από κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων του Γερμανικού Δημοσίου στο Como της Ιταλίας, αν η γερμανική κυβέρνηση δε συμμορφωθεί με την απόφαση 137 του Πρωτοδικείου Λιβαδειάς που είχε επικυρωθεί από την Ολομέλεια του Αρείου Πάγου. Στις 27 Νοεμβρίου 1995 κατατέθηκε αγωγή στο Πρωτοδικείο Λιβαδειάς και η υπόθεση εκδικάστηκε στις 12 Νοεμβρίου 1996. Στις 30 Οκτωβρίου 1997 δημοσιεύθηκε η απόφαση, βάσει της οποίας επιδικάστηκε αποζημίωση ύψους 7,88 δισεκατομμυρίων δραχμών (περίπου 23 εκατομμύρια ευρώ, τα οποία με τους τόκους που "τρέχουν" φτάνουν τα 68 εκατομμύρια ευρώ). Στη συνέχεια η υπόθεση πήγε στον Άρειο Πάγο όπου οι Γερμανοί αμφισβήτησαν την αρμοδιότητα του Πρωτοδικείου Λιβαδειάς, προβάλλοντας το δικαίωμα ετεροδικίας (δηλαδή, να δικαστούν από γερμανικά και όχι ελληνικά δικαστήρια). Ο Άρειος Πάγος απέρριψε την αίτηση αναίρεσης, επικυρώνοντας την απόφαση της Λιβαδειάς. Οι 132 αιτούντες την ηθική και οικονομική αποζημίωση κατέφυγαν στην Ιταλία, προκειμένου να γίνει εκτελεστή εκεί, ως χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η απόφαση των ελληνικών δικαστηρίων αφού εδώ και χρόνια οι Έλληνες υπουργοί Δικαιοσύνης δεν είχαν υπογράψει την απόφαση για κατάσχεση ιδιοκτησίας του γερμανικού δημοσίου στην Ελλάδα. Η πρώτη "συμβολική" προσφυγή στα ιταλικά δικαστήρια (η έκβαση της οποίας αποτελεί πλέον "δεδικασμένο" για την έκβαση της κυρίως προσφυγής των αποζημιώσεων) έγινε στο Πρωτοδικείο Φλωρεντίας, με αίτημα να καταβληθούν από το γερμανικό δημόσιο 3.000 ευρώ ως έξοδα δικαστικής δαπάνης, τα οποία είχε επιδικάσει ο Άρειος Πάγος. Το δικαστήριο της Φλωρεντίας έκανε δεκτό το αίτημα, η γερμανική πλευρά άσκησε έφεση (η οποία επίσης απορρίφθηκε) και μετά προσέφυγε στο ιταλικό ανώτατο δικαστήριο (αντίστοιχο με τον ελληνικό Άρειο Πάγο) το οποίο, επίσης, με την απόφαση της 4ης Ιουνίου απέρριψε τις γερμανικές αιτιάσεις. Το Πρωτοδικείο Φλωρεντίας κήρυξε ήδη εκτελεστή την απόφαση των ελληνικών δικαστηρίων για τα 23 εκ. ευρώ. Στην απόφασή του το Ανώτατο Δικαστήριο αναφέρει στο σκεπτικό του ότι, με δεδομένη την εκτελεστότητα της απόφασης στην Ελλάδα, όλα τα δικαστήρια σε κάθε χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. έχουν υποχρέωση να διατάξουν την εκτέλεση της απόφασης. Η γερμανική πλευρά έκανε προσφυγή (αντίστοιχη της ανακοπής), η οποία εκδικάζεται στο Πρωτοδικείο Φλωρεντίας στις 2 Ιουλίου. Είχε προηγηθεί η απόφαση του Ανώτατου Ακυρωτικού Δικαστηρίου της Ρώμης, σύμφωνα με την οποία, τα θύματα εγκλημάτων πολέμου μπορούν πλέον να υποβάλουν στην Ιταλία τις απαιτήσεις τους για αποζημίωση τις οποίες έχουν απέναντι στο γερμανικό Δημόσιο, σε σημείο τέτοιο που να περιλαμβάνονται ακόμη και κατασχέσεις περιουσιακών στοιχείων του γερμανικού κράτους τα οποία βρίσκονται επί ιταλικού εδάφους. Οι νομικοί του γερμανικού Δημοσίου επικαλούνται ως επιχείρημα ότι αποτελεί παραβίαση της αρχής της ετεροδικίας η δικαστική συνδρομή τρίτου κράτους σε διαφορές ενός πολίτη με τις δημόσιες αρχές κράτους διαφορετικού από εκείνο της υπηκοότητάς του. Το Ακυρωτικό Δικαστήριο της Ρώμης αποδέχθηκε, από την πλευρά του, ότι δύναται να επιληφθεί της υπόθεσης, καθώς σε περιπτώσεις που άπτονται παραβίασης του δικαίου του πολέμου, αποτελούν δηλαδή εγκλήματα πολέμου, δεν αναγνωρίζει την ισχύ της παραπάνω αρχής. Παράλληλα με τις ελληνικές διεκδικήσεις, το δικαστήριο έλαβε θετική απόφαση και για 50 υποθέσεις Ιταλών, θυμάτων καταναγκαστικής εργασίας στα γερμανικά εργοστάσια κατά τη διάρκεια της ναζιστικής θηριωδίας, ανοίγοντας έτσι και για αυτούς τον δρόμο της αποζημίωσής τους από τα γερμανικά κρατικά ταμεία.

Η γερμανική κυβέρνηση προτίθεται να προσφύγει στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης προκειμένου να προσβάλει τις αποφάσεις των ιταλικών Δικαστηρίων Ιταλίας για καταβολή χρηματικών αποζημιώσεων, καθώς και κατασχέσεις γερμανικής περιουσίας. Σύμφωνα με τον εκπρόσωπο του γερμανικού υπουργείου Εξωτερικών, Μάρτιν Γιέγκερ, η γερμανική κυβέρνηση εμμένει στις θέσεις της, αρνούμενη να καταβάλει αποζημιώσεις στα θύματα του Διστόμου και τρέφει ελπίδες ότι οι δικαστές θα εκλάβουν τις προσφυγές των θυμάτων απλώς ως "αποδεκτές", γεγονός που δεν θα δικαιολογεί απαιτήσεις για χορήγηση αποζημιώσεων. Εδώ ταιριάζει η ρήση "Ο λύκος κι αν εγέρασε κι άσπρισε το μαλλί του, μήτε τη γνώμην άλλαξε μήτε την κεφαλήν του": οι απόγονοι των ναζί, οι Ούννοι της εποχής μας, ξέρουν να τιμούν τους προγόνους τους, τα στερνά τιμούν τα πρώτα. Πάντως, το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο της Ιταλίας σε παρόμοιες υποθέσεις δεν είχε δεχθεί ετεροδικία του Γερμανικού Δημοσίου για εγκλήματα του ναζισμού και, δεύτερον, το Συνταγματικό Δικαστήριο της Ιταλίας είχε κηρύξει αντισυνταγματική διάταξη, αντίστοιχη εκείνης του ελληνικού Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας (§ 923), που ζητά προηγούμενη άδεια του υπουργού Δικαιοσύνης για αναγκαστική εκτέλεση κατά αλλοδαπού Δημοσίου και την οποία υπό την πίεση των γερμανικών κυβερνήσεων καμία ελληνική κυβέρνηση ώς τώρα δεν είχε τολμήσει να δώσει.

Τον Φεβρουάριο του 2008, πραγματοποιήθηκε το 8ο Συνέδριο του "Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα". Ο πρόεδρος Μανώλης Γλέζος υπενθύμισε τις βασικές απαιτήσεις: α) να επιστρέψει η Γερμανία τους αρχαιολογικούς θησαυρούς που άρπαξε την περίοδο της Κατοχής, β) να εξοφλήσει η Γερμανία το Αναγκαστικό Δάνειο που συνήψε από την Ελλάδα στη διάρκεια της Κατοχής, ύψους 3,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων, γ) να καταβάλει η Γερμανία το ποσό των 7,1 δισεκατομμυρίων δολαρίων, ως επανορθώσεις για τις ζημιές που προξένησε στην Ελλάδα, δ) να αποζημιώσει η Γερμανία τα θύματα για τις ζημιές που τους προξένησε.