Πέμπτη 25 Απριλίου 2013

Εξ απαλών ονύχων…


Όπως ισχυρίζονται οι παιδοψυχολόγοι (και, γενικώς, όσοι σχετίζονται με το θέμα), η παιδική ηλικία χαρακτηρίζεται (μεταξύ πολλών άλλων) από έντονη τάση μιμητισμού και αναζήτηση ισχυρότατων (έως και αδιαμφισβήτητων) προτύπων. Σύμφωνα πάντα με την κρατούσα θεωρία, τον βασικό ρόλο της διαπαιδαγώγησης διαδραματίζουν (υποτίθεται, μοιράζονται) το σχολείο και η οικογένεια –θεσμοί οι οποίοι επηρεάζουν και διαμορφώνουν χαρακτήρες και συνειδήσεις από την τρυφερή ηλικία του ανθρώπου. Η επίσημη (κρατική) εκπαίδευση έχει αναλάβει την εμφύτευση κάποιων βασικών γνώσεων, με σκοπό την παγίωση της όποιας μονομερούς «αλήθειας» είναι χρήσιμη για τη συντήρηση και διαιώνιση του ισχύοντος συστήματος. Ένα από τα πλέον κατάλληλα και πρόσφορα γνωστικά αντικείμενα για τη χειραγώγηση του ατόμου, είναι και το μάθημα της Ιστορίας. Στο βιβλίο της Δ’ Δημοτικού («Στα αρχαία χρόνια», σελίδα 119, κεφάλαιο 38: «Το ρωμαϊκό κράτος»), υπάρχει ένα παράθεμα (υπό τον τίτλο «Ένας έξυπνος μύθος») το οποίο αποτελεί σαφές δείγμα καθεστωτικής προπαγάνδας. Φυσικά, δεν είναι η μοναδική περίπτωση, αλλά είναι εξόχως ενδεικτική. Αντιγράφουμε: «Οι πληβείοι δεν ήταν ευχαριστημένοι από τον τρόπο με τον οποίο κυβερνούσαν οι πλούσιοι άρχοντες. Γι' αυτό εγκατέλειψαν τη Ρώμη και πήγαν να μείνουν σ' ένα γειτονικό λόφο. Τότε η Ρώμη έστειλε σ' αυτούς κάποιους σοφούς άνδρες, ανάμεσά τους και το Μενήνιο Αγρίππα, με σκοπό να τους πείσουν να επιστρέψουν. Ο Αγρίππας λοιπόν, για να τους ηρεμήσει, τους διηγήθηκε τον εξής μύθο: κάποτε τα μέλη του ανθρώπινου σώματος ξεσηκώθηκαν εναντίον της κοιλιάς, γιατί τάχα εκείνα δούλευαν μόνο, ενώ αυτή τεμπέλιαζε. Γρήγορα όμως τα μέλη άρχισαν να αισθάνονται αδυναμία, μαζί και η κοιλιά. Μάλιστα εκείνη γέλασε με την ανοησία τους, αλλά κι αυτά κατάλαβαν ότι η κοιλιά δεν ήταν τόσο άχρηστη όσο νόμιζαν. Πρόσφερε κι εκείνη κάτι, χωνεύοντας την τροφή και στέλνοντας τις θρεπτικές ουσίες σ' όλο το σώμα. Λαός και εξουσία πρέπει να είναι ενωμένοι, όπως τα μέλη του σώματος με την κοιλιά, για να υπάρχει προκοπή και ευτυχία. Ύστερα απ' αυτό πλούσιοι και φτωχοί συμφιλιώθηκαν και έζησαν ειρηνικά.         Πλούταρχος, Κοριολανός 6 - 7, αποσπάσματα (διασκευή)». Και ζήσαμε εμείς καλά (;) και αυτοί καλύτερα!!! Το διασκευασμένο απόσπασμα από το συγκεκριμένο έργο του Πλούταρχου («Βίοι Παράλληλοι: Αλκιβιάδης - Κοριολανός») δεν τοποθετήθηκε τυχαία και, φυσικά, το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (το οποίο ευθύνεται για το περιεχόμενο των σχολικών βιβλίων) δεν είναι θεσμός υπερταξικός ή εξωκαθεστωτικός. Το μήνυμα είναι σαφές και ο παραλληλισμός απολύτως ξεκάθαρος: τα διάφορα μέλη του σώματος (δηλαδή, οι παραγωγικές τάξεις) να μην αμφισβητούν τη γαστέρα (ήτοι, τις παρασιτικές συμμορίες που μονάχα καταβροχθίζουν), διότι θα καταρρεύσει το οικοδόμημα και θα μας πλακώσει όλους. Τουμπεκί ψιλοκομμένο, λοιπόν. Και ας ισχυριζόταν ο ποιητής ότι «καλύτερα μιας ώρας ελεύθερη ζωή, παρά σαράντα χρόνια σκλαβιά και φυλακή…», δεν είναι ώρα για ηρωισμούς και ανούσιες αμφισβητήσεις. Πρώτα (και μόνο) η επιβίωση, ακόμη και αν αυτό σημαίνει πως θα είμαστε εφ’ όρου ζωής (και όχι μονάχα ετούτη την άνοιξη) ραγιάδες-ραγιάδες. Να δεχτούμε πως όσα παράγουμε δεν μας ανήκουν δικαιωματικώς, αλλά να αρκούμαστε στα ψίχουλα και στα αποφάγια που μας πετάνε οι «απαραίτητοι» επικυρίαρχοι –και να είμαστε ευγνώμονες επιπλέον. Άλλωστε, οι άρχουσες τάξεις μας δυναστεύουν φυσικώ τω τρόπω˙ κάτι σαν «ελέω Θεού» απολυταρχία. Οι υπόλοιποι να είμαστε υπήκοοι, υποτελείς, εξανδραποδισμένοι, δουλόφρονες, ένοχοι, «σώφρονες», «υπεύθυνοι», «συνετοί» και πολλά «αξιοπρεπή» ακόμη˙ ειδάλλως, θα γκρεμιστεί ο υπέροχος κόσμος μας (η φυσική τάξις, γαρ) και τι θ’ απογίνουμε…


Στον ιστότοπο του υπουργείου Παιδείας αναφέρεται χαρακτηριστικώς ότι: «Ο μαθητές επιδιώκεται (sic!!!): Να εκτιμήσουν την αξία της συνεργασίας και των κοινών δεσμών. Να ευαισθητοποιηθούν απέναντι στα δημιουργήματα της εποχής. Να συσχετίσουν γεγονότα της κλασικής εποχής με παρόμοια γεγονότα της σημερινής εποχής και να προβούν σε δυνητικές γενικεύσεις. Να αναγνωρίσουν τις αξίες της δημοκρατίας και της ελευθερίας. Να κατανοήσουν βασικές ιστορικές έννοιες που συνάγονται από τα σημαντικότερα γεγονότα της εποχής. Να συνειδητοποιήσουν τη σημασία της ανάγκης για ειρήνη και συνύπαρξη των λαών. Να ενδιαφερθούν για την καθημερινή ζωή των ανθρώπων στα αρχαία χρόνια. Να εκτιμήσουν την πολιτισμική τους κληρονομιά.».

Τέλος, παραθέτουμε τις σχετικές παραγράφους από το αρχαίο κείμενο:
[6] Συνιούσης δὲ περὶ τούτων πολλάκις ἐν ὀλίγῳ χρόνῳ τῆς βουλῆς καὶ μηδὲν τέλος ἐκφερούσης, συστάντες οἱ πένητες ἄφνω καὶ παρακαλέσαντες ἀλλήλους ἀπέλιπον τὴν πόλιν, καὶ καταλαβόντες ὄρος ὃ νῦν ἱερὸν καλεῖται παρὰ τὸν Ἀνίωνα ποταμὸν ἐκαθέζοντο, πράττοντες μὲν οὐδὲν βίαιον οὐδὲ στασιαστικόν, ἐκπεπτωκέναι δὲ τῆς πόλεως ὑπὸ τῶν πλουσίων πάλαι βοῶντες, ἀέρα δὲ καὶ ὕδωρ καὶ τόπον ἐνταφῆναι πανταχοῦ τὴν Ἰταλίαν αὐτοῖς παρέξειν, ὧν πλέον οὐδὲν οἰκοῦσι τὴν Ῥώμην ὑπάρχειν αὐτοῖς, ἀλλ’ ἢ τιτρώσκεσθαι καὶ ἀποθνῄσκειν ὑπὲρ τῶν πλουσίων στρατευομένοις. ταῦτ’ ἔδεισεν ἡ βουλή, καὶ τοὺς ἐπιεικεῖς μάλιστα καὶ δημοτικοὺς τῶν πρεσβυτέρων ἐξαπέστειλε. προηγόρει δὲ Μενήνιος Ἀγρίππας, καὶ πολλὰ μὲν τοῦ δήμου δεόμενος, πολλὰ δ’ ὑπὲρ τῆς βουλῆς παρρησιαζόμενος, τελευτῶντι τῷ λόγῳ περιῆλθεν εἰς σχῆμα μύθου διαμνημονευόμενον. ἔφη γὰρ ἀνθρώπου τὰ μέλη πάντα πρὸς τὴν γαστέρα στασιάσαι καὶ κατηγορεῖν αὐτῆς, ὡς μόνης ἀργοῦ καὶ ἀσυμβόλου καθεζομένης ἐν τῷ σώματι, τῶν δ’ ἄλλων εἰς τὰς ἐκείνης ὀρέξεις πόνους τε μεγάλους καὶ λειτουργίας ὑπομενόντων· τὴν δὲ γαστέρα τῆς εὐηθείας αὐτῶν καταγελᾶν, ἀγνοούντων ὅτι τὴν τροφὴν ὑπολαμβάνει μὲν εἰς αὑτὴν ἅπασαν, ἀναπέμπει δ’ αὖθις ἐξ αὑτῆς καὶ διανέμει τοῖς ἄλλοις. Οὗτος οὖν ἔφη καὶ τῆς συγκλήτου λόγος ἐστὶν ὦ πολῖται πρὸς ὑμᾶς· τὰ γὰρ ἐκεῖ τυγχάνοντα τῆς προσηκούσης οἰκονομίας βουλεύματα καὶ πράγματα πᾶσιν ὑμῖν ἐπιφέρει καὶ διανέμει τὸ χρήσιμον καὶ ὠφέλιμον.
[7] Ἐκ τούτου διηλλάγησαν, αἰτησάμενοι παρὰ τῆς βουλῆς καὶ τυχόντες ἄνδρας αἱρεῖσθαι πέντε προστάτας τῶν δεομένων βοηθείας, τοὺς νῦν δημάρχους καλουμένους. εἵλοντο δὲ πρώτους οἷς ἐχρήσαντο καὶ τῆς ἀποστάσεως ἡγεμόσι, τοὺς περὶ Βροῦτον Ἰούνιον καὶ Σικίννιον Βελλοῦτον. ἐπεὶ δ’ ἡ πόλις εἰς ἓν ἦλθεν, εὐθὺς ἐν τοῖς ὅπλοις ἦσαν οἱ πολλοὶ καὶ παρεῖχον αὑτοὺς τοῖς ἄρχουσι χρῆσθαι προθύμως ἐπὶ τὸν πόλεμον. ὁ δὲ Μάρκιος, οὔτ’ αὐτὸς ἡδόμενος οἷς ὁ δῆμος ἴσχυσεν ἐνδούσης τῆς ἀριστοκρατίας, καὶ τῶν ἄλλων πατρικίων πολλοὺς ὁρῶν τὸ αὐτὸ πεπονθότας, ὅμως παρεκάλει μὴ ἀπολείπεσθαι τῶν δημοτικῶν ἐν τοῖς περὶ τῆς πατρίδος ἀγῶσιν, ἀλλὰ τῇ ἀρετῇ μᾶλλον ἢ τῇ δυνάμει φαίνεσθαι διαφέροντας αὐτῶν.